Przejdź do zawartości Ile dni do matury?KontaktMoje kontoKoszyk Kursy WideoKursy E-bookKorepetycjeFiszkiNotatki i ZadaniaO NasBlog Ustrój RPPiotr Tomkowski2021-09-18T19:43:55+02:00 Zadania maturalne z WOSu Temat: Ustrój Rzeczpospolitej Polskiej Zadania pochodzą z oficjalnych arkuszy maturalnych CKE, które służyły przeprowadzaniu majowych egzaminów. Czteroznakowy kod zapisany przy każdym zadaniu wskazuje na jego pochodzenie: S/N – „stara”/”nowa” formuła; P/R – poziom podstawowy/rozszerzony; np. 08 – rok 2008. Zbiór zadań maturalnych w formie arkuszy, możesz pobrać >> TUTAJ <<. Zadanie 1. (SP05) Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej. Zaznacz, które zdania są prawdziwe, a które fałszywe, wpisując w odpowiednie miejsce w tabeli literę P (zdanie prawdziwe) lub F (zdanie fałszywe). a) Pierwszy krok prowadzący do powołania Rady Ministrów należy do Sejmu. b) Administracja publiczna składa się z dwóch segmentów administracji rządowej i administracji samorządowej. c) Prawo weta prezydenta wymaga kontrasygnaty premiera. d) Prezydent powołuje swoich przedstawicieli do KRRiT. e) Rada Ministrów może zostać odwołana przez prezydenta na skutek nieuchwalenia wotum zaufania przez Sejm. Zadanie 2. (SP05) Wymień pięć podmiotów, które w Polsce posiadają inicjatywę ustawodawczą. 1) Rada Ministrów (rząd) 2) Senat 3) Prezydent (RP) 4) grupa (co najmniej) 15 posłów (posłowie, komisje sejmowe) 5) grupa (co najmniej) 100 tys obywateli Zadanie 3. (SP05) Przeczytaj fragment Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 roku. Art. 167. 2. Dochodami jednostek samorządu terytorialnego są ich dochody własne oraz subwencje ogólne i dotacje celowe z budżetu państwa. Uzupełnij tabelę, wpisując w odpowiednie miejsca po jednym, spośród podanych niżej, zadań gminy, finansowanych z tych trzech źródeł: – prowadzenie szkół, – wydawanie dowodów osobistych, – utrzymanie garnizonu wojskowego, – obchody święta miasta. Zadanie 4. (SP06) Uporządkuj chronologicznie pełnienie funkcji Prezesa Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej przez następujące osoby: A) Waldemar Pawlak B) Tadeusz Mazowiecki C) Jan Olszewski D) Jan Krzysztof Bielecki B 2. D 3. C 4. A Zadanie 5. (SP06) Przyporządkuj zasadom państwa demokratycznego (1 – 4) odpowiadające im zapisy w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. (A – E). 1) Zasada suwerenności narodu 2) Zasada państwa prawa 3) Zasada podziału władzy 4) Zasada pluralizmu politycznego A) „Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na […] równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej.” B) „Rzeczpospolita Polska jest państwem jednolitym.” C) „Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i działania partii politycznych.” D) „Władza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej należy do Narodu.” E) „Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa.” D 2. E 3. A 4. C Zadanie 6. (SP06) Wymień dwa sposoby bezpośredniego udziału w sprawowaniu władzy przez obywateli we współczesnym państwie demokratycznym. 1) referendum 2) veto ludowe Zadanie 7. (SP06) Wyjaśnij zalety ordynacji proporcjonalnej. Różne grupy społeczne posiadają swoją reprezentację polityczną w Sejmie i w Senacie, a więc na forum parlamentu poruszane są problemy wielu grup społecznych. Zadanie 8. (SP07) Jednym z elementów charakteryzujących państwo demokratyczne jest: A) kontrola wszystkich dziedzin życia społecznego. B) podporządkowanie instytucji społecznych władzy państwowej. C) swoboda zrzeszania się obywateli i działalności politycznej. D) wymuszenie zachowań oczekiwanych przez władze. C) swoboda zrzeszania się obywateli i działalności politycznej. Zadanie 9. (SP07) Nazwij trzy podstawowe funkcje Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. A) ustrojodawcza B) ustawodawcza C) kontrolna Zadanie 10. (SP07) Przeczytaj tekst źródłowy. Na jego podstawie oraz wiedzy własnej wykonaj podane poniżej polecenia. Rząd potrzebuje wsparcia 231 posłów – przy założeniu, że na sali nikogo nie zabraknie. Policzmy. PO (133 posłów) i SLD (55) mówią premierowi Marcinkiewiczowi „nie”. PiS ma 154 posłów (plus Jacka Kurskiego, który rząd poprze), „za” będzie Mniejszość Niemiecka (2). Brakuje 74 głosów. W. Szacki, Kto poprze rząd PiS, „Gazeta Wyborcza”, 4 listopada 2005. A) Podaj, kto zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej desygnuje szefa rządu. B) Napisz, czego dotyczy wniosek, który przedstawia sejmowi Prezes Rady Ministrów w ciągu 14 dni od powołania go przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. C) Podaj, jak określa się w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej przytoczoną w tekście liczbę 231 głosów. D) Napisz, co powinien zrobić Prezydent RP, gdy nie uda się powołać Rady Ministrów w procedurze „trzech kroków”. E) Rozwiń skróty nazw partii wymienionych w tekście. F) Napisz, na czyj wniosek Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej dokonuje zmian w składzie Rady Ministrów. A) Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej. B) Udzielenia Radzie Ministrów wotum zaufania w związku z przedstawionym Sejmowi programem działania tejże Rady. C) Bezwzględna większość głosów. D) Prezydent RP skraca kadencję Sejmu RP i zarządza nowe wybory. E) PiS – Prawo i Sprawiedliwość; PO – Platforma Obywatelska Rzeczypospolitej Polskiej [Platforma Obywatelska]; SLD – Sojusz Lewicy Demokratycznej F) Na wniosek Prezesa Rady Ministrów Zadanie 11. (SP08) Artykuł 3. Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej: „Rzeczpospolita jest państwem jednolitym” oznacza, że państwo polskie jest: A. federacją. B. konfederacją. C. jednolite wyznaniowo. D. państwem unitarnym. Zadanie 12. (SP08) W Polsce Trybunał Konstytucyjny składa się z sędziów wybieranych na 9-letnią kadencję. Organem, który dokonuje ich wyboru jest: A. Sejm. B. Senat. C. Krajowa Rada Sądownictwa. D. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej. Zadanie 13. (SP08) Do kompetencji Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej wobec władzy ustawodawczej w Polsce należy: A. mianowanie i odwoływanie pełnomocnych przedstawicieli Rzeczypospolitej Polskiej w innych państwach i przy organizacjach międzynarodowych. B. desygnowanie i powoływanie Prezesa Rady Ministrów. C. zwoływanie Rady Gabinetowej w sprawach szczególnej wagi. D. zwoływanie pierwszego posiedzenia nowo wybranych Sejmu i Senatu. D. zwoływanie pierwszego posiedzenia nowo wybranych Sejmu i Senatu. Zadanie 14. (SP08) Do podanych działań w procesie legislacyjnym w polskim parlamencie dobierz odpowiednią większość, wymaganą przy głosowaniu. Działania w procesie legislacyjnym: A. Odrzucenie poprawek Senatu B. Przełamanie veta prezydenckiego C. Przyjęcie ustawy przez Sejm Wymagana większość w głosowaniu: 1. Większość kwalifikowana 2. Większości bezwzględna 3. Większość zwykła 4. Większość proporcjonalna Zadanie 15. (SP08) Uzupełnij poniższe zdania dotyczące trybu wprowadzania zmiany Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. ustawy o zmianie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej może przedłożyć co najmniej 1/5 ustawowej liczby posłów lub Senat, lub A) …………….. 2. Jeżeli ustawa o zmianie Konstytucji dotyczy przepisów rozdziału I, II lub XII Konstytucji, wyżej wymienione podmioty mogą zażądać, w terminie 45 dni od dnia uchwalenia ustawy przez Senat, przeprowadzenia B) …………….. 3. Z wnioskiem w tej sprawie podmioty te zwracają się do C) …………….. A) Prezydent Rzeczypospolitej. B) referendum zatwierdzającego. C) Marszałka Sejmu. Zadanie 16. (SP08) Do podanych informacji dotyczących Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej dopisz odpowiednią jej funkcję. A. Jest podstawą systemu prawnego Rzeczypospolitej Polskiej. B. Zawiera zasady, które określają ustrój i strukturę państwa. C. Scala społeczeństwo, stanowiąc wyraz szerokiego konsensusu społecznego. A. Funkcja prawna B. Funkcja organizatorska C. Funkcja integracyjna Zadanie 17. (SP08) Uzupełnij poniższą tabelę, dotyczącą systematyki źródeł prawa powszechnie obowiązującego w Rzeczypospolitej Polskiej (zgodnie z art. 87. Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej). Wpisz brakujące informacje w odpowiednie miejsca tabeli. Zadanie 18. (SP08) Wskaż cztery cechy dobrej konstytucji, które wymienia autor w poniższym tekście. Chociaż nie ma idealnego wzorca, to jedne konstytucje działają lepiej, a inne gorzej. Stosunkowo niewiele konstytucji funkcjonuje dobrze i trwale. Udane konstytucje miały przeważnie cztery cechy. Po pierwsze, […] konstytucja powinna zawierać tylko najważniejsze reguły funkcjonowania państwa oraz stosunków między państwem a obywatelami. Konstytucja raczej nie powinna usiłować załatwiać jakichkolwiek konkretnych, nawet najważniejszych spraw, ma jedynie stwarzać mechanizm, który będzie służył możliwie najlepszemu rozwiązywaniu problemów i konfliktów w przyszłości. […] Co więcej, konstytucje często chronią społeczeństwa i ich spontaniczne instytucje przed nadmierną ingerencją ze strony władz państwowych. Wiąże się to z drugą cechą dobrej konstytucji, polegającą na tym, że […] tam, gdzie rozgraniczenie między społeczeństwem a państwem jest względnie wyraźne, konstytucje zazwyczaj nie regulują wszystkich stosunków społecznych, lecz tylko takie, które dotyczą organizacji władzy państwowej, styku państwa z obywatelami oraz tych sytuacji, w których obywatele znajdują się pod ochroną prawa. Konstytucje nie wkraczają więc tam w sferę moralności, wiary i religii, sztuki, kultury, wymiany dóbr i wartości między ludźmi oraz intymnych stosunków prywatnych. […] Po trzecie, dobra konstytucja nie jest manifestem ani programem politycznym lecz prawem. Istotą prawa jest to, że musi ono być przestrzegane, realizowane. Nie powinno więc w dobrej konstytucji być zbyt wiele deklaracji i obietnic bez pokrycia, nawet jeśli te obietnice dotyczyłyby, od dawna uznanych za słuszne i sprawiedliwe, roszczeń obywateli […]. I wreszcie, po czwarte, dobre konstytucje […] zakładają, że nawet po ogłoszeniu doskonałej konstytucji społeczeństwo nie stanie się rajem i będą w nim zawsze występować sprzeczne interesy oraz związane z nimi konflikty. Przyjmują do wiadomości, że ludzie nie są święci, że mają swoje potrzeby, ambicje oraz interesy, a do polityki i rządzenia nie zawsze garną się bezinteresownie. Przewidują, że sam lud może się pomylić, większość może podejmować decyzje nierozsądnie, kierować się emocjami lub egoizmem, naruszać interesy mniejszości. Źródło: Wiktor Osiatyński, Twoja konstytucja, Warszawa 1997 Cechy dobrej konstytucji: – konstytucja zawiera tylko najważniejsze reguły funkcjonowania państwa – przepisy w konstytucji nie naruszają sfery moralności obywateli – konstytucja jest obowiązującym prawem, nie zawiera wielu obietnic – przepisy konstytucyjne zapobiegają nadużyciom władzy Zadanie 19. (SP08) Na podstawie tekstu źródłowego sformułuj pięć problemów, które należałoby, zdaniem autora, rozstrzygnąć przed zmianą Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r. Przedstaw je własnymi słowami. W […] debacie konstytucyjnej […] najpierw należy przesądzić o tym, czy i co konkretnie w państwie wymaga zmiany, a dopiero w następnym etapie o tym, czy dla tych zmian potrzebna jest nowa Konstytucja i odmieniona aksjologia ustrojowa. Jest oczywiście o czym debatować. Wymieńmy dla przykładu te obszary: – kształt i rola samorządu terytorialnego: czy chcemy modelu konstytucyjnego opierającego się na szerokim władztwie samorządowym i domniemaniu kompetencji wspólnot terytorialnych, a więc modelu subsydiarności państwa […], czy […] koncepcji centralistycznej, a więc koncepcji mocnego państwa, a ściślej mocnej władzy centralnej; […] – zakres, intensywność, skala gwarancji socjalnych wobec obywateli: czy chcemy państwa silniej preferującego wartości solidaryzmu społecznego […], czy państwa – mniej opiekuńczego, ale bardziej efektywnego gospodarczo, akcentującego silniej wolność indywidualną, w tym wartość wolności gospodarczej; […] – w jaki sposób reformować system wymiaru sprawiedliwości: czy jesteśmy gotowi na to, by kosztem większej efektywności sądów ograniczyć dostępność drogi sądowej (na rzecz procedur administracyjnych) i instancyjność postępowań; – reforma systemu opieki zdrowotnej i zakres gwarancji świadczeń publicznej służby zdrowia: czy w imię konsekwentnego solidaryzmu społecznego chcemy […] fikcję „dostępności wszystkiego”, czy […] określimy w sposób realistyczny progi dostępności świadczeń, zdecydujemy się na ich częściową odpłatność i wyznaczymy granice możliwości publicznego systemu ubezpieczeń; – model edukacji na poziomie szkół wyższych: czy chcemy zasady nieodpłatności kształcenia w publicznych szkołach wyższych, czy […] zdecydujemy się na powszechną odpłatność z rozwiniętym powszechnym systemem stypendialnym dla osób mniej zamożnych. To oczywiście niektóre tylko z wielkich pytań, na jakie powinniśmy odpowiedzieć zanim zechcemy reformować konstytucję. Źródło: Wykład prof. Marka Safjana Konstytucja, sprawiedliwość i prawo. Wygłoszony w Fundacji im. Stefana Batorego 16 maja 2006 roku. Problemy wymagające rozstrzygnięcia: – model ustroju państwa – państwo scentralizowane czy zdecentralizowane – zakres świadczeń socjalnych – państwo bardziej lub mniej opiekuńcze – dostępność drogi sądowej – rozszerzenie czy jej ograniczenie na rzecz postępowania administracyjnego – bezpłatna czy częściowo odpłatna opieka zdrowotna – płatne czy bezpłatne szkolnictwo wyższe Zadanie 20. (SP08) Zapoznaj się z zamieszczonymi poniżej wykresami i wykonaj polecenia. Wykres 1. Wykres 2. Ostatnio sporo się dyskutuje o propozycjach, których wprowadzenie w życie zmieniłoby zasady funkcjonowania naszego systemu politycznego. O każdej z poniższych propozycji proszę powiedzieć, czy popiera Pan(i) wprowadzenie jej w życie, czy też nie. Czy popiera Pan(i): a) Napisz, które wskazanie respondentów dotyczące zlikwidowania Senatu w Polsce uległo największej zmianie w roku 2004 w stosunku do roku 2002. W odpowiedzi uwzględnij dane liczbowe z wykresów. b) Podaj nazwę konstytucyjnej zasady prawa wyborczego do polskiego Sejmu, która musiałaby ulec zmianie, gdyby wprowadzono proponowane w sondażu rozwiązanie. c) Napisz, jaki model parlamentu obowiązywałby w Polsce oraz ilu posłów liczyłby parlament, gdyby zostały wprowadzone proponowane w sondażu zmiany. a) Największej zmianie uległo wskazanie respondentów zdecydowanie twierdzących, że należy zlikwidować Senat (wskazanie „zdecydowanie tak”). Zwiększyło się ono z 21% do 33%. b) Zasada wyborów proporcjonalnych c) Model parlamentu: jednoizbowy; Liczba posłów: 230. Zadanie 21. (SP08) Napisz list do gazety, w którym wyjaśniasz, jaką rolę odgrywa konstytucja w państwie i społeczeństwie. Wskaż dwie mocne i dwie słabe strony obecnie obowiązującej w Polsce konstytucji. Uzasadnij swoje opinie. Podaj dwie propozycje zmian zasad ustrojowych w polskiej ustawie zasadniczej i argumenty, które przemawiają za ich wprowadzeniem. Wykorzystaj informacje zawarte w zadaniach 24 – 27. Warszawa, r. Redakcja „Gazety Naszej” w Warszawie Szanowna Redakcjo, Wprowadzenie zmian w polskiej Konstytucji obowiązującej od 1997 r. jest częstym tematem artykułów prasowych w Polsce. Chciałbym także zabrać głos w tej sprawie, przyczyniając się być może do podjęcia szerszej dyskusji na ten temat na łamach Waszej gazety. Konstytucja stanowi podstawę całego systemu prawno – politycznego państwa. Jest najważniejszym źródłem powszechnie obowiązującego prawa. Reguluje stosunki polityczne, społeczne i gospodarcze w państwie. Definiuje strukturę i kompetencje władz, określa prawa przysługujące obywatelom. Wyznacza też cele, które chce realizować państwo. W ten sposób kształtuje otaczającą nas rzeczywistość i zapobiega chaosowi prawnemu i politycznemu w kraju. Pomaga w integrowaniu się społeczeństwa wokół zasad w niej zawartych. Stymuluje identyfikację obywateli z państwem. Prowadzi do zwiększenia zainteresowania obywateli życiem publicznym oraz udziału w kształtowaniu polityki państwa. Należy pamiętać, że dla urzeczywistnienia tego zadania duże znaczenie ma to, aby była ona wyrazem szerokiego porozumienia społecznego. Konstytucja powinna być trwała, dlatego jej zmiana jest znacznie trudniejsza niż uchwalenie ustawy zwykłej. W obecnej sytuacji politycznej jest wreszcie możliwość i chęć polityczna do zmiany polskiej ustawy zasadniczej, które wynikają zapewne z troski o usprawnienie funkcjonowania państwa. Powołując się na badania przeprowadzone przez CBOS w 2002 r. (Polacy o konstytucji i likwidacji Senatu. Komunikat z badań.), z których jednoznacznie wynika, że większość badanych opowiada się za zmianami w konstytucji (52% uważa, że należy wprowadzić do niej zmiany). Również ja jestem tego samego zdania, że w obowiązującej obecnie w Polsce konstytucji należy wprowadzić istotne zmiany ustrojowe. Zgadzam się z niektórymi propozycjami profesora Marka Safiana zawartymi w wykładzie wygłoszonym w maju 2006 r. w Fundacji im. Stefana Batorego, szczególnie dotyczącymi wprowadzenia częściowej odpłatności za świadczenia medyczne i szkolnictwo wyższe. Zasady funkcjonowania naszego państwa regulowane obecną konstytucją pozostawiają wiele do życzenia. Niewątpliwie słabą stroną polskiej ustawy zasadniczej jest niejednoznaczne określenie kompetencji Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej i Prezesa Rady Ministrów w dziedzinie polityki zagranicznej. Jasne rozgraniczenie kompetencji obydwu organów władzy wykonawczej poprawi wizerunek Polski na arenie międzynarodowej. Unikniemy chociażby sytuacji, w których od wielu miesięcy nieobsadzone pozostają stanowiska ambasadorów, czy też podwójnej reprezentacji państwa polskiego na spotkaniach międzynarodowych, do której doszło, np. na Szczycie Unii Europejskiej w Lizbonie. Spory kompetencyjne, których jesteśmy świadkami, szczególnie od momentu utworzenia, jesienią 2007 r., nowego rządu, prowadzą często do nieporozumień mających bardzo niekorzystny wpływ na międzynarodowy wizerunek Polski. Kolejną słabą stroną polskiej Konstytucji są zasady organizacji władzy ustawodawczej, które w efekcie prowadzą do nadreprezentacji społeczeństwa. Uważam, że istnienie dwuizbowego parlamentu w obecnym kształcie jest niepotrzebną biurokratyzacją państwa. Podobnie jak badani przez CBOS w 2004 r., uważam, że skład niższej izby parlamentu, czyli Sejmu, należałoby zmniejszyć o połowę. Reprezentacja 230 posłów wystarczyłaby w zupełności do prac związanych z działalnością ustawodawczą. Ograniczyłoby to znacznie wydatki związane z funkcjonowaniem parlamentu, a także usprawniło jego działanie. Istnienie drugiej izby parlamentu w obecnym kształcie wymaga również zastanowienia. Senatorowie nie mają realnej władzy. Ich praca tylko przedłuża proces ustawodawczy. Często nie wprowadzają znaczących poprawek do ustaw przekazywanych im do rozpatrzenia przez Sejm. Ponadto kandydaci, którzy startują w wyborach do Senatu, to często osoby „zesłane” na polityczną emeryturę przez własne partie polityczne. Aby uniknąć takiej sytuacji, można by przekształcić Senat w reprezentację organów samorządu terytorialnego (np. samorządów wojewódzkich), wzorowaną na niemieckim Bundesracie. Ograniczałoby to koszty związane z wyborami oraz usprawniłoby działanie Sejmu. Ponadto zmiana reprezentacji Senatu na reprezentację samorządu terytorialnego doprowadziłoby do wzrostu znaczenia środowisk lokalnych w polityce państwa. Kolejna moja propozycja zmiany zasad ustrojowych w polskiej Konstytucji dotyczy ordynacji wyborczej do Sejmu, która według mnie, powinna być większościowa, a nie proporcjonalna. Wybieranie określonych kandydatów, a nie głosowanie na listy partyjne, prawdopodobnie bardziej związałoby kandydata ze swoimi wyborcami, ponadto mogłoby znacznie ograniczyć kandydowanie do Sejmu osób o niskiej reputacji moralnej, a także tych, wobec których toczą się postępowania karne lub został orzeczony wyrok sądowy. Proponowane przeze mnie zmiany w obecnej konstytucji są niezbędne dla sprawnego funkcjonowania państwa. Są jednak także zasady, które nie wymagają zmian. Niewątpliwie mocną stroną obecnej konstytucji jest brak znaczących sporów kompetencyjnych między władzą ustawodawczą a wykonawczą, co wynika, moim zdaniem, z bardzo precyzyjnych zapisów konstytucyjnych, niebudzących wątpliwości, co do zakresu kompetencji poszczególnych rodzajów władzy. Uważam również, że zaletą obecnie obowiązującej konstytucji są także jasne reguły i zasady powoływania premiera i rządu. Konstytucja określa wszystkie możliwe warianty konstruowania Rady Ministrów, przyznając inicjatywę w tym zakresie zarówno Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej, jak i Sejmowi. Umożliwia to szybkie i sprawne powoływanie nowego premiera i rządu. Istotna jest także możliwość zastosowania procedury konstruktywnego wotum nieufności , dzięki czemu zapobiega się paraliżowi władzy wykonawczej. Podsumowując: uważam, że ze względu na niejasność oraz nieprecyzyjność wielu artykułów Konstytucji, które powodują częste spory polityczne, należy wprowadzić do obecnie obowiązującej w Polsce ustawy zasadniczej istotne zmiany zasad ustrojowych. Jak wiadomo uchwalona w 1997 roku Konstytucja była od początku wyrazem kompromisu zawartego przez różne opcje polityczne. Dlatego też w celu usprawnienia funkcjonowania państwa wymaga ona niezbędnych poprawek. Z poważaniem, XXXYYYY Zadanie 22. (SP09) Na podstawie fragmentu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i własnej wiedzy wykonaj polecenia. W trosce o byt i przyszłość naszej Ojczyzny, odzyskawszy w 1989 roku możliwość suwerennego i demokratycznego stanowienia o Jej losie, my, Naród Polski – wszyscy obywatele Rzeczypospolitej, zarówno wierzący w Boga będącego źródłem prawdy, sprawiedliwości, dobra i piękna, jak i nie podzielający tej wiary […], ustanawiamy Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej jako prawa podstawowe dla państwa oparte na poszanowaniu wolności i sprawiedliwości, współdziałaniu władz, dialogu społecznym oraz na zasadzie pomocniczości umacniającej uprawnienia obywateli i ich wspólnot. […] a) Podaj nazwę, jaką określa się zamieszczony powyżej fragment Konstytucji. b) Zaznacz jedną prawidłową odpowiedź. Użyte w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej określenie my, Naród Polski – wszyscy obywatele Rzeczypospolitej nawiązuje do: A. antropologicznej koncepcji narodu. B. normatywnej koncepcji narodu. C. politycznej koncepcji narodu. a) Preambuła/ wstęp do konstytucji b) C. politycznej koncepcji narodu. Zadanie 23. (SP09) Na podstawie fragmentu tekstu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i własnej wiedzy rozstrzygnij, które zdania są prawdziwe, a które fałszywe. Wpisz w tabeli Prawda (zdanie prawdziwe) lub Fałsz (zdanie fałszywe). Art. 235. 1. Projekt ustawy o zmianie Konstytucji może przedłożyć co najmniej 1/5 ustawowej liczby posłów, Senat lub Prezydent Rzeczypospolitej. 2. Zmiana Konstytucji następuje w drodze ustawy uchwalonej w jednakowym brzmieniu przez Sejm i następnie w terminie nie dłuższym niż 60 dni przez Senat. […] 4. Ustawę o zmianie Konstytucji uchwala Sejm większością co najmniej 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz Senat bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów. […] 6. Jeżeli ustawa o zmianie Konstytucji dotyczy przepisów rozdziału I, II lub XII, podmioty określone w ust. 1 mogą zażądać, w terminie 45 dni od dnia uchwalenia ustawy przez Senat, przeprowadzenia referendum zatwierdzającego. A. Projekt ustawy o zmianie Konstytucji może przedłożyć co najmniej 92 posłów. B. Każda zmiana Konstytucji musi być zatwierdzona w referendum konstytucyjnym. C. Senat może zażądać przeprowadzenia referendum zatwierdzającego, jeżeli ustawa o zmianie Konstytucji dotyczy przepisów rozdziału II Konstytucji. D. Rada Ministrów nie posiada inicjatywy ustawodawczej w sprawie zmiany Konstytucji. E. Sejm uchwala ustawę o zmianie Konstytucji bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. A. Prawda B. Fałsz C. Prawda D. Prawda E. Fałsz Zadanie 24. (SP09) Przeczytaj fragment Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i wykonaj polecenia. Art. 154. 1. Prezydent Rzeczypospolitej desygnuje Prezesa Rady Ministrów, który proponuje skład Rady Ministrów. Prezydent Rzeczypospolitej powołuje Prezesa Rady Ministrów wraz z pozostałymi członkami Rady Ministrów […] i odbiera przysięgę od członków nowo powołanej Rady Ministrów. […] […] 3. W razie niepowołania Rady Ministrów w trybie ust. 1 lub nieudzielenia jej wotum zaufania w trybie ust. 2 Sejm […] wybiera Prezesa Rady Ministrów oraz proponowanych przez niego członków Rady Ministrów bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Prezydent Rzeczypospolitej powołuje tak wybraną Radę Ministrów i odbiera przysięgę od jej członków. Art. 155. 1. W razie niepowołania Rady Ministrów w trybie art. 154 ust. 3 Prezydent Rzeczypospolitej w ciągu 14 dni powołuje Prezesa Rady Ministrów i na jego wniosek pozostałych członków Rady Ministrów oraz odbiera od nich przysięgę. […] 2. W razie nieudzielenia Radzie Ministrów wotum zaufania w trybie określonym w ust. 1 Prezydent Rzeczypospolitej skraca kadencję Sejmu i zarządza wybory. a) Powyższe przepisy Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej przedstawiają procedurę tzw. „trzech kroków” powoływania rządu. Napisz, w którym kroku Prezydent Rzeczypospolitej desygnuje Prezesa Rady Ministrów. b) Wymień dwa uprawnienia przysługujące Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej w kroku drugim i trzecim. a) Krok pierwszy b) Możliwe odpowiedzi: 1. Powołanie Prezesa Rady Ministrów. 2. Odebranie przysięgi od nowo powołanej Rady Ministrów. lub 1. Powołanie Prezesa Rady Ministrów i pozostałych członków Rady Ministrów. 2. Odebranie przysięgi od nowo powołanej Rady Ministrów. Zadanie 25. (SP09) W poniższych przepisach Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej określone są trzy funkcje sejmu. Dopasuj, do podanych artykułów właściwą funkcję sejmu. Art. 120. Sejm uchwala ustawy zwykłą większością g łosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, chyba że Konstytucja przewiduje inną większość. W tym samym trybie Sejm podejmuje uchwały, jeżeli ustawa lub uchwała Sejmu nie stanowi inaczej. Art. 209. 1. Rzecznik Praw Obywatelskich jest powoływany przez Sejm za zgodą Senatu, na 5 lat. […] Art. 226. 1. Rada Ministrów w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego przedkłada Sejmowi sprawozdanie z wykonania ustawy budżetowej wraz z informacją o stanie zadłużenia państwa. 2. Sejm rozpatruje przedłożone sprawozdanie i po zapoznaniu się z opinią Najwyższej Izby Kontroli podejmuje, w ciągu 90 dni od dnia przedłożenia Sejmowi sprawozdania, uchwałę o udzieleniu lub odmowie udzielenia Radzie Ministrów absolutorium. Art. 120. – ustawodawcza lub prawodawcza Art. 209. – kreacyjna Art. 226. – kontrolna Zadanie 26. (SP10) Do podanych organów władzy Rzeczypospolitej Polskiej dopisz czas trwania ich kadencji. Odpowiedzi wybierz spośród: 9 lat, 5 lat, 4 lata, 6 lat. Organy władzy: A. Prezes Najwyższej Izby Kontroli ……………………………… B. Sejm …………………………….. C. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej ……………………………… A. 6 lat B. 4 lata C. 5 lat Zadanie 27. (SP10) W każdym z podanych podpunktów podkreśl cechę właściwą dla Konstytucji RP. A. Konstytucja: materialna / formalna. B. Procedura powstawania: oktrojowana / uchwalona i przyjęta w referendum. C. Okres obowiązywania: stała / czasowa. A. formalna. B. uchwalona i przyjęta w referendum. C. stała. Zadanie 28. (SP10) Podaj nazwy zasad ustrojowych, do których odnoszą się zacytowane fragmenty Konstytucji RP. A. Władza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej należy do Narodu. …………………………………………………………………………………………………………………………. B. Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. …………………………………………………………………………………………………………………………. A. suwerenności narodu [suwerenności ludu, zwierzchnictwa narodu, zwierzchniej władzy narodu] B. [demokratycznego] państwa prawa [państwa prawnego, praworządności, legalizmu, rządów prawa] Zadanie 29. (SP10) Podaj pełne nazwy konstytucyjnych organów państwa, do których uprawnień odnoszą się zacytowane fragmenty Konstytucji RP. A. Art. Ważność wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej stwierdza ……………………………………………………………………………………………………………………………………. B. Art. ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe […] ……………………………………………………………………………………………………………………………………. C. Art. […] kontroluje działalność organów administracji rządowej […] z punktu widzenia legalności, gospodarności, celowości i rzetelności. …………………………………………………………………………………………………………………………………… D. Art. […] stoi na straży wolności i praw człowieka i obywatela określonych w Konstytucji oraz w innych aktach normatywnych. ……………………………………………………………………………………………………………………………………. A. Sąd Najwyższy B. Prezydent Rzeczypospolitej [Prezydent RP; Prezydent Polski] C. Najwyższa Izba Kontroli D. Rzecznik Praw Obywatelskich Zadanie 30. (SP10) Do podanych opisów zadań realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego dopisz sposoby ich finansowania. Odpowiedzi wybierz spośród: dochody własne, subwencje ogólne, dotacje celowe z budżetu państwa. Opis zadania: A. Przed radą gminy stanęło zadanie znalezienia środków na sfinansowanie przebudowy skrzyżowania. Droga należała do kategorii dróg gminnych. Potrzebne fundusze uzyskano ze sprzedaży działki będącej własnością gminy. …………………………………………………………………………………….. B. Planowana przez gminę inwestycja była ważna, więc rząd przekazał dodatkowe środki na jej sfinansowanie. Gmina otrzymała 50% środków przeznaczonych na realizację inwestycji. …………………………………………………………………………………….. A. dochody własne B. dotacje celowe [z budżetu państwa] Zadanie 31. (SP11) Uzupełnij tekst, wpisując w odpowiednie miejsca określenia rodzajów demokracji. Jeśli decyzje podejmują przedstawiciele społeczeństwa wybrani w wolnych wyborach, to mówimy o demokracji (A) ………………………………………… . Referendum, inicjatywa ludowa i weto ludowe to formy demokracji (B) …………………………………………………………………………. . A. przedstawicielskiej (pośredniej / reprezentacyjnej) B. bezpośredniej (partycypacyjnej) Zadanie 32. (SP11) Na podstawie artykułu 34 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i własnej wiedzy wykonaj polecenia. Obywatelstwo polskie nabywa się przez urodzenie z rodziców będących obywatelami polskimi. Zadanie 32. (SP11) A. Nazwij zasadę nabywania obywatelstwa określoną w powyższym przepisie prawnym. B. Podaj konstytucyjną nazwę organu uprawnionego do nadawania polskiego obywatelstwa. A. zasada prawa krwi (prawo krwi / zasada krwi / ius sanguinis) B. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej (Prezydent Rzeczypospolitej / Prezydent RP) Zadanie 33. (SP11) Określ, do której funkcji Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej należą podane kompetencje. Odpowiedzi wybierz spośród: prawodawcza, ustrojodawcza, kreacyjna, kontrolna. A. powoływanie Rzecznika Praw Obywatelskich (za zgodą Senatu) …………………………………………………………………………………………………… B. składanie interpelacji i zapytań poselskich …………………………………………………………………………………………………… C. uchwalanie ustawy budżetowej …………………………………………………………………………………………………… A. kreacyjna B. kontrolna C. prawodawcza Zadanie 34. (SP11) Do każdego rodzaju wyborów dopisz stosowane w nich zasady wyborcze. Odpowiedzi wybierz spośród: powszechność, równość, bezpośredniość, proporcjonalność, tajność głosowania. W punkcie A i B niektóre zasady wyborcze mogą się powtarzać. A. wybory do Senatu RP: …………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………………… B. wybory Prezydenta RP: …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… A. powszechność, bezpośredniość, tajność głosowania B. powszechność, równość, bezpośredniość, tajność głosowania Zadanie 35. (SP11) Na podstawie fragmentów Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej wykonaj polecenia. Art. 229. W razie zewnętrznego zagrożenia państwa, zbrojnej napaści na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub gdy z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji, Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów może wprowadzić stan wojenny na części albo na całym terytorium państwa. Art. W razie zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego, Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów może wprowadzić, na czas oznaczony, nie dłuższy niż 90 dni, stan wyjątkowy na części albo na całym terytorium państwa. Art. 232. W celu zapobieżenia skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych noszących znamiona klęski żywiołowej oraz w celu ich usunięcia Rada Ministrów może wprowadzić na czas oznaczony, nie dłuższy niż 30 dni, stan klęski żywiołowej na części albo na całym terytorium państwa. Przedłużenie tego stanu może nastąpić za zgodą Sejmu. A. Wymień rodzaje stanów nadzwyczajnych w Rzeczypospolitej Polskiej i do każdego z nich dopisz organ lub organy państwa uczestniczące w podejmowaniu decyzji o jego wprowadzeniu. B. Określ, jaki rodzaj stanu nadzwyczajnego mógłby być wprowadzony na terenie województwa, w którym wylały rzeki, zostały zniszczone drogi, mosty oraz wiele budynków prywatnych i obiektów użyteczności publicznej. A. B. Stan klęski żywiołowej Zadanie 36. (SP11) Na podstawie artykułu 25 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i własnej wiedzy rozstrzygnij, które zdania są prawdziwe, a które fałszywe. Wpisz w odpowiednie miejsca tabeli prawda lub fałsz. Artykuł 25 Konstytucji RP: 1. Kościoły i inne związki wyznaniowe są równouprawnione. 2. Władze publiczne w Rzeczypospolitej Polskiej zachowują bezstronność w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych, zapewniając swobodę ich wyrażania w życiu publicznym. 3. Stosunki między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi są kształtowane na zasadach poszanowania ich autonomii oraz wzajemnej niezależności każdego w swoim zakresie, jak również współdziałania dla dobra człowieka i dobra wspólnego. 4. Stosunki między Rzecząpospolitą Polską a Kościołem katolickim określają umowa międzynarodowa zawarta ze Stolicą Apostolską i ustawy. 5. Stosunki między Rzecząpospolitą Polską a innymi kościołami oraz związkami wyznaniowymi określają ustawy uchwalone na podstawie umów zawartych przez Radę Ministrów z ich właściwymi przedstawicielami. Pytania: A. Stosunki między Rzecząpospolitą Polską a Polskim Autokefalicznym Kościołem Prawosławnym regulowane są ustawowo. B. Umowę międzynarodową określającą stosunki między Rzecząpospolitą Polską a Kościołem katolickim nazywamy konkordatem. C. Rzeczpospolita Polska uznaje nadrzędność Kościoła katolickiego nad innymi kościołami i związkami wyznaniowymi. A. Prawda B. Prawda C. Fałsz Zadanie 37. (SP12) Do każdego podanego fragmentu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej dopisz odpowiadającą mu nazwę zasady demokracji. A. Art. Władza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej należy do Narodu. B. Art. 7. Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. C. Art. Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej. D. Art. Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i działania partii politycznych. Partie polityczne zrzeszają na zasadach dobrowolności i równości obywateli polskich w celu wpływania metodami demokratycznymi na kształtowanie polityki państwa. A. suwerenności (zwierzchnictwa / zwierzchności) narodu (ludu) B. praworządności (państwa prawa / legalizmu) C. podziału (trójpodziału) władz D. pluralizmu politycznego Zadanie 38. (SP12) Na podstawie tabeli dotyczącej wyborów powszechnych w Polsce i własnej wiedzy wykonaj polecenia. A. Wskaż rodzaj wyborów, w których występuje najwyższa frekwencja. B. Wyjaśnij, w jakiej sytuacji wybory prezydenckie przeprowadza się w dwóch turach. C. Wyjaśnij, dlaczego byłoby błędem zamieszczenie w tabeli wyborów, w wyniku których urząd Prezydenta PRL objął Wojciech Jaruzelski. D. Zdefiniuj pojęcie frekwencja wyborcza. A. wybory prezydenckie B. W przypadku, gdy żaden z kandydatów nie otrzymał bezwzględnej większości (więcej niż połowy / ponad 50%) głosów, przeprowadza się II turę. C. Wybory prezydenckie w 1989 roku nie miały charakteru powszechnego (Gen. Jaruzelski został wybrany na urząd Prezydenta PRL przez Zgromadzenie Narodowe / parlament). D. Odsetek (procent) tych spośród uprawnionych do głosowania (elektoratu / wyborców), którzy uczestniczyli w głosowaniu. Zadanie 39. (SP12) Do każdej podanej informacji dopisz właściwą nazwę związaną z samorządem terytorialnym w Rzeczypospolitej Polskiej. A. Jednostka pomocnicza gminy obejmująca jedną lub kilka wsi; na jej czele stoi osoba wybierana w głosowaniu powszechnym na zebraniu wiejskim. B. Członek kolegialnego organu stanowiącego w jednostkach samorządu terytorialnego wszystkich szczebli. C. Jednoosobowy organ wykonawczy wybierany bezpośrednio przez mieszkańców gminy miejskiej. D. Szef kolegialnego organu wykonawczego w powiecie wybierany przez radę powiatu. E. Organ kolegialny wybierany przez sejmik województwa; na jego czele stoi marszałek województwa. A. sołectwo B. radny C. burmistrz (prezydent miasta) D. starosta E. zarząd województwa Zadanie 40. (SP12) Do każdej podanej w tabeli czynności w polskim procesie legislacyjnym dopisz nazwę organu państwa, który może ją podjąć. Zadanie 41. (SP13) Wymień trzy konstytucyjne zasady prawa wyborczego wspólne w Rzeczypospolitej Polskiej dla wyborów: do Sejmu RP, do Senatu RP oraz na urząd Prezydenta RP. – powszechność (powszechne) – bezpośredniość (bezpośrednie) – tajność głosowania (w głosowaniu tajnym) Zadanie 42. (SP13) Do każdej informacji o Marszałku Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej dopisz jego imię i nazwisko. Odpowiedzi wybierz spośród: Ludwik Dorn, Józef Oleksy, Grzegorz Schetyna, Józef Zych. A. Marszałek Sejmu RP II i IV kadencji (1993–1995, 2004–2005); prezes Rady Ministrów RP (1995–1996); wiceprezes Rady Ministrów RP oraz minister spraw wewnętrznych i administracji (2004); poseł na Sejm (1989–2005); pełnił funkcje kierownicze w strukturach PZPR, był wiceprzewodniczącym oraz przewodniczącym SdRP i SLD. B. Marszałek Sejmu RP V kadencji (2007); wiceprezes Rady Ministrów RP oraz minister spraw wewnętrznych i administracji (2005–2007); poseł na Sejm (od 1997 r.); był wiceprezesem PC i PiS. C. Marszałek Sejmu RP VI kadencji (2010–2011); wiceprezes Rady Ministrów RP oraz minister spraw wewnętrznych i administracji (2007–2009); poseł na Sejm (od 1997 r.); pełnił funkcje kierownicze w KLD i PO. A. Józef Oleksy B. Ludwik Dorn C. Grzegorz Schetyna Zadanie 43. (SP13) Do każdego fragmentu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej dopisz nazwę właściwej funkcji Sejmu RP. A. Art. 120. Sejm uchwala ustawy zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, chyba że Konstytucja przewiduje inną większość. Funkcja ………………………………………………………… B. Art. 157. Członkowie Rady Ministrów ponoszą przed Sejmem solidarną odpowiedzialność za działalność Rady Ministrów. Funkcja ………………………………………………………… C. Art. Prezes Najwyższej Izby Kontroli jest powoływany przez Sejm za zgodą Senatu, na 6 lat i może być ponownie powołany tylko raz. Funkcja ………………………………………………………… A. ustawodawcza (prawodawcza / legislacyjna) B. kontrolna C. kreacyjna Zadanie 44. (SP13) Wyjaśnij pojęcie immunitetu parlamentarnego oraz podaj po jednym argumencie „za” i „przeciw” tej instytucji. – pojęcie – Immunitet parlamentarny to instytucja polegająca na tym, że deputowani nie mogą być pociągnięci do odpowiedzialności karnej, aresztowani ani zatrzymani bez zgody parlamentu, a także nie odpowiadają za czyny dokonane w związku z wykonywaniem mandatu. – argument „za” – Parlamentarzyści mogą krytykować inne organy władzy. – argument „przeciw” – Możemy obserwować nadużywanie immunitetu do unikania odpowiedzialności karnej. Zadanie 45. (SP13) Podkreśl dwa konstytucyjne uprawnienia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. A. desygnowanie Prezesa Rady Ministrów RP B. kierowanie obradami Rady Gabinetowej RP C. wnoszenie poprawek do ustaw D. wprowadzanie stanu klęski żywiołowej E. wybieranie członków Trybunału Stanu A. desygnowanie Prezesa Rady Ministrów RP B. kierowanie obradami Rady Gabinetowej RP Zadanie 46. (SP13) Uzupełnij tekst dotyczący organów samorządu województwa, wpisując w wyznaczone miejsca nazwy właściwych instytucji samorządowych (A., C., D.) oraz liczbę lat (B.). Organem stanowiącym i kontrolnym samorządu województwa jest (A.) …………………………….. …………………………………………. . Jego kadencja trwa (B.) ………………… . Kolegialnym organem wykonawczym jest (C.) ………………………………………………………….. . Jego pracami kieruje (D.) ………………………………………………………….. . A. sejmik województwa B. cztery lata C. zarząd województwa D. marszałek województwa Zadanie 47. (SP13) Podkreśl dwie nazwy aktów prawnych publikowanych w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. A. ratyfikowana umowa międzynarodowa B. rozporządzenie porządkowe wojewody C. konstytucja D. zarządzenie Prezydenta RP E. uchwała rady gminy A. ratyfikowana umowa międzynarodowa C. konstytucja Zadanie 48. (SP13) Uzupełnij tekst dotyczący inicjatywy ustawodawczej, wpisując w wyznaczone miejsca nazwę organu władzy Rzeczypospolitej Polskiej (A.) oraz liczbę (B.). Inicjatywa ustawodawcza w Polsce przysługuje posłom, Senatowi, (A.) …………………………….. …………………………………. i Radzie Ministrów. Prawo to ma również grupa co najmniej (B.) …………………………………………….. obywateli mających czynne prawo wyborcze do Sejmu. A. Prezydentowi Rzeczypospolitej (Prezydentowi RP) B. 100 tysięcy Zadanie 49. (SP14) Na podstawie fragmentów Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej do każdej podanej zasady przyporządkuj numer artykułu, w którym została ona zawarta. Art. 3. Rzeczpospolita Polska jest państwem jednolitym. Art. Władza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej należy do Narodu. Art. 7. Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. Art. Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej. Zadanie 50. (SP14) Podkreśl nazwę organu władzy, który nie może uczestniczyć w procedurze odwołania ministra w Rzeczypospolitej Polskiej. A. Sejm RP B. Senat RP C. Prezydent RP D. Prezes Rady Ministrów Zadanie 51. (SP14) Do każdego naczelnego organu państwa przyporządkuj dwa numery, którymi oznaczono jego kompetencje konstytucyjne. Odpowiedzi wybierz spośród podanych: nadawanie orderów i odznaczeń; 2. koordynacja i kontrola pracy organów administracji rządowej; 3. uchwalanie ustaw; 4. ochrona interesów Skarbu Państwa; 5. nadzór nad działalnością sądów powszechnych; 6. stosowanie prawa łaski; 7. powoływanie komisji śledczej. Zadanie 52. (SP14) Uzupełnij schemat – wpisz w odpowiedniej kolejności działania podejmowane w pierwszym kroku procedury powołania Rady Ministrów RP. Odpowiedzi wybierz spośród podanych: wygłoszenie exposé przez Prezesa Rady Ministrów; wybór Prezesa Rady Ministrów przez Sejm; desygnowanie Prezesa Rady Ministrów przez Prezydenta RP; udzielenie przez Sejm wotum zaufania Radzie Ministrów bezwzględną większością głosów. desygnowanie Prezesa Rady Ministrów przez Prezydenta RP 4. wygłoszenie expose przez Prezesa Rady Ministrów 5. udzielenie przez Sejm wotum zaufania Radzie Ministrów bezwzględną większością głosów Zadanie 53. (SP14) Na podstawie mapy administracyjnej Rzeczypospolitej Polskiej oraz własnej wiedzy uzupełnij tabelę. Do każdego podanego opisu dopisz nazwę właściwego województwa oraz numer, którym oznaczono je na mapie. A. podlaskie, 2 B. dolnośląskie, 4 C. podkarpackie, 5 Zadanie 54. (SP14) Uzupełnij tabelę – wpisz w odpowiednie miejsca właściwe nazwy organów stanowiących i kolegialnych organów wykonawczych samorządu terytorialnego w Rzeczypospolitej Polskiej. A. rada powiatu, zarząd powiatu B. sejmik województwa, zarząd województwa Zadanie 55. (SP14) Do każdej nazwy aktu prawnego przyporządkuj nazwę organu władzy, który go stanowi. Odpowiedzi wybierz spośród podanych: rada gminy, wojewoda, Rada Ministrów RP, Sejm RP. A. Ustawa […] o samorządzie gminnym. B. Rozporządzenie […] w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2013 r. C. Uchwała […] w sprawie określenia wysokości stawek podatku od nieruchomości. A. Sejm B. Rada Ministrów C. rada gminy Zadanie 56. (SP14) Uzupełnij brakujące informacje dotyczące procesu ustawodawczego w Polsce. Dwie spośród: – Sejm – Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej (Rzeczypospolitej / RP) – Senat Zadanie 57. (SP15) Oceń, czy poniższe informacje dotyczące Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub F – jeśli jest fałszywa. A. Parlamentarzyści są przedstawicielami narodu, więc wiążą ich instrukcje wyborców. B. Ważność wyborów do Sejmu i Senatu stwierdza Naczelny Sąd Administracyjny. C. Sejm decyduje w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej o stanie wojny i o zawarciu pokoju. Zadanie 58. (SP15) Na podstawie rysunku satyrycznego uzupełnij zdania – wpisz nazwy komisji sejmowej (A.) i funkcji Sejmu RP (B.). Sejmowa komisja przedstawiona na ilustracji, powołana do zbadania określonej sprawy, nosi nazwę komisji (A.) …………………………………….. . Powołanie tej komisji jest jednym ze sposobów pełnienia przez Sejm RP funkcji (B.) …………………………………………………………. . A. śledczej B. kontrolnej Zadanie 59. (SP15) Uzupełnij tekst – wpisz nazwy organów państwowych uczestniczących w procesie legislacyjnym w Rzeczypospolitej Polskiej. Prezydent Bronisław Komorowski podpisał ustawę budżetową na 2013 rok. Budżet przewiduje, że w tym roku deficyt nie przekroczy 35 mld 565 mln 500 tys. zł, a dochody wyniosą 299 mld 385 mln 300 tys. zł. Projekt ustawy budżetowej został uchwalony przez (A.) ………………………………………… we wrześniu 2012 roku. Ustawa budżetowa na rok 2013 została uchwalona przez (B.) ………………………………… 12 grudnia 2012 roku. Następnie ustawa trafiła do (C.) …………………………………, gdzie zaproponowano do niej 12 poprawek. Po ich przyjęciu przez (D.) ………………………………… ustawa trafiła do podpisu Prezydenta RP. A. Rada Ministrów B. Sejm C. Senat D. Sejm Zadanie 60. (SP15) Odwołując się do danych przedstawionych na wykresach, podaj zależność między liczbą mieszkańców jednostki samorządu terytorialnego a stopniem upartyjnienia jego organów stanowiących. Im większa liczba mieszkańców jednostki samorządu terytorialnego, tym większe upartyjnienie wybranych tam radnych. W gminach do 20 tys. radni z komitetów niezależnych stanowili blisko 77%, w gminach powyżej 20 tysięcy – blisko 56%, a w miastach na prawach powiatu – 30%. Zadanie 61. (SP16) Uzupełnij zdania – wpisz nazwy właściwych organów władzy w Rzeczypospolitej Polskiej. W czasie pokoju Prezydent Rzeczypospolitej sprawuje zwierzchnictwo nad Siłami Zbrojnymi za pośrednictwem (A.) ………………………………………………………………………………………………… . W razie zrzeczenia się urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej tymczasowo jego obowiązki wykonuje (B.) …………………………………………………………………………………………….. . A. Ministra Obrony Narodowej B. Marszałek Sejmu Zadanie 62. (SP16) O aktach urzędowych Prezydenta Rzeczypospolitej Akty urzędowe Prezydenta Rzeczypospolitej wymagają dla swojej ważności podpisu Prezesa Rady Ministrów, który przez podpisanie aktu ponosi odpowiedzialność przed Sejmem. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Dz. U. 1997, nr 78, poz. 483, z późn. zm. (stan prawny na 25 lutego 2016 r.). Zaznacz prawidłowe dokończenie każdego ze zdań (1–2). Podany przepis prawny dotyczy: A. absolutorium. B. interpelacji. C. kontrasygnaty. D. promulgacji. Podany przepis prawny jest związany z tym, że Prezydent RP nie ponosi odpowiedzialności: A. politycznej, chociaż ponosi odpowiedzialność prawną. B. konstytucyjnej, chociaż ponosi odpowiedzialność prawną. C. prawnej, chociaż ponosi odpowiedzialność konstytucyjną. D. parlamentarnej, chociaż ponosi odpowiedzialność polityczną. C. 2. A Zadanie 63. (SP16) Uzupełnij tekst – wpisz nazwy właściwych organów samorządu terytorialnego w Rzeczypospolitej Polskiej. Na czele zarządu województwa stoi (A.) ……………………………………………………. Organem wykonawczym, którego pracami kieruje starosta, jest (B.) ……………………….. W gminie wiejskiej organ wykonawczy to (C.) ……….….…………………, natomiast w mieście liczącym ponad 100 tysięcy mieszkańców – (D.) …………….…………. A. marszałek województwa B. zarząd powiatu C. wójt D. prezydent miasta Zadanie 64. (SP16) Do każdego opisu kompetencji wobec samorządu terytorialnego przyporządkuj nazwę właściwego organu władzy w Rzeczypospolitej Polskiej. Odpowiedzi wybierz spośród: Najwyższa Izba Kontroli, Prezes Rady Ministrów, Trybunał Konstytucyjny. Opis kompetencji: A. Wnioskuje do Sejmu o rozwiązanie organu stanowiącego samorządu terytorialnego, jeśli ten rażąco narusza Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej lub ustawy. B. Ma obowiązek kontroli pod względem legalności, gospodarności i rzetelności wykonywania przez organy samorządu terytorialnego zadań z zakresu administracji rządowej. Nazwa organu władzy: – Prezes Rady Ministrów – Najwyższa Izba Kontroli A. Prezes Rady Ministrów B. Najwyższa Izba Kontroli Zadanie 65. (SP16) Schemat. Proces legislacyjny w Rzeczpospolitej Polskiej [fragment]. Uzupełnij schemat procesu legislacyjnego w Rzeczypospolitej Polskiej – wpisz nazwy właściwych organów. Organ A. – ………………………………………. Organ B. – ………………………………………. A. Sejm B. Trybunał Konstytucyjny Zadanie 66. (SP16) Do każdego opisu kompetencji dopisz nazwę właściwego organu w Rzeczypospolitej Polskiej. Sąd okręgowy, Krajowa Rada Sądownictwa, Sąd Najwyższy, Trybunał Stanu Opis kompetencji: A. Rozpatruje apelacje od wyroku sądów rejonowych. B. Stoi na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów. C. Rozpatruje nadzwyczajne środki zaskarżenia od prawomocnego wyroku sądu odwoławczego w sprawie karnej. D. Orzeka o odpowiedzialności konstytucyjnej osób w związku z zajmowanym stanowiskiem we władzy publicznej. A. sąd okręgowy B. Krajowa Rada Sądownictwa C. Sąd Najwyższy D. Trybunał Stanu Zadanie 67. (SP17) Schemat sali posiedzeń Uzupełnij zdania – podaj nazwę organu władzy (A.), liczby (B., C.) oraz nazwę funkcji (D.). Na ilustracji przedstawiono salę posiedzeń (A.) ……………………………… . W skład tego organu wchodzi (B.) ………… parlamentarzystów. Wybierani są oni na (C.) …-letnią kadencję. Obradom przedstawionego organu władzy przewodniczy (D.) ………… . A. Senatu RP B. 100 C. 4 D. Marszałek Senatu RP lub upoważniony Wicemarszałek Senatu RP Zadanie 68. (SP18) Wydarzenie chronologicznie pierwsze zaznacz w literą P, a wydarzenie chronologicznie ostatnie – literą O. Wydarzenie: A. Referendum na temat przyjęcia Konstytucji RP. B. Referendum na temat powszechnego uwłaszczenia. C. Referendum w sprawie wprowadzenia jednomandatowych okręgów wyborczych w wyborach do Sejmu RP. D. Referendum w sprawie akcesji Polski do Unii Europejskiej. Zadanie 69. (SP18) a) Podaj nazwy województw, na których terytorium zaznaczono dwa miasta. b) Odnosząc się do rządowo-samorządowego charakteru województwa, uzupełnij tabelę – dopisz informację do każdego oznaczenia na mapie. A. Miasto będące siedzibą ………………………………………………………………. i …………………………………………………………………………………………….. B. Miasto będące siedzibą ………………………………………………………………. C. Miasto będące siedzibą ……………………………………………………………….. a) kujawsko-pomorskie; lubuskie b) A. władz samorządowych i wojewody; B. wojewody; C. władz samorządowych Zadanie 70. (SP18) Wykres. Ocena wpływu na rozwój miejscowości. Przytaczając dane, przedstaw zależność między postrzeganym przez respondentów wpływem jednostek samorządu terytorialnego na rozwój ich miejscowości a miejscem tych jednostek w strukturze podziału administracyjnego. Im niższy szczebel samorządu, tym wyższy – według respondentów – wpływ na rozwój miejscowości. Ilustrują to dane z 2010 i 2015 roku, w myśl których duży stopień wpływu samorządu gminnego deklarowało 64 i 58%, powiatowego – odpowiednio 50 i 45%, natomiast wojewódzkiego – odpowiednio 40 i 37%. Zadanie 71. (SP18) Fragment Ustawy z dnia 15 września 2000 r. o referendum lokalnym Art. Referendum w sprawie odwołania organu jednostki samorządu terytorialnego pochodzącego z wyborów bezpośrednich jest ważne w przypadku, gdy udział w nim wzięło nie mniej niż 3/5 liczby biorących udział w wyborze odwoływanego organu. 2000, nr 88, poz. 985, z późn. zm. (stan prawny na 5 marca 2018 r.). Rozstrzygnij, czy w Rzeczypospolitej Polskiej na drodze referendum można odwołać starostę powiatu. Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do przytoczonego przepisu prawnego. Rozstrzygnięcie – nie Uzasadnienie – Zgodnie z art. 55 ust. 2. Ustawy o referendum lokalnym referendum w sprawie odwołania organu jednostki samorządu terytorialnego dotyczy tylko organu pochodzącego z powszechnych wyborów bezpośrednich, a starosta jest wybierany przez radę powiatu. Zadanie 72. (SP18) O sytuacji w Polsce Ewakuacja mieszkańców, zamknięte szkoły, stan alarmowy przekroczony w 50 miejscowościach, stan ostrzegawczy w kolejnych 49 miejscowościach, głównie w zlewni górnej Wisły i Sanu. W woj. śląskim poważna sytuacja występuje w 8 miejscowościach. a) Podaj nazwę stanu nadzwyczajnego, który mógł zostać wprowadzony w sytuacji przedstawionej w tekście. b) Zaznacz nazwę organu władzy uprawnionego do wprowadzenia stanu nadzwyczajnego w sytuacji przedstawionej w tekście. A. rada gminy B. Rada Ministrów RP C. sejmik województwa D. Prezydent Rzeczypospolitej a) stan klęski żywiołowej b) B. Rada Ministrów RP Zadanie 73. (SP18) Fragment Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej Art. Projekt ustawy o zmianie Konstytucji może przedłożyć co najmniej 1/5 ustawowej liczby posłów, Senat lub Prezydent Rzeczypospolitej. 1997, Nr 78, poz. 483, z późn. zm. (stan prawny na 5 marca 2018 r.). Oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa. 1. Minimalna liczba posłów, która dysponuje inicjatywą ustawodawczą w podanym trybie legislacyjnym, to 92. 2. Inaczej niż w zaprezentowanym przepisie, prawo inicjatywy ustawodawczej w procedurze ustawy zwykłej ma Rada Ministrów RP. 3. Prezydent RP w przypadku ustawy, której dotyczy przytoczony przepis prawny, dysponuje prawem weta zawieszającego. P 2. P 3. F Zadanie 74. (SP19) Formy demokracji bezpośredniej. Opis 1. Polega na udzieleniu na urzędowej karcie do głosowania pozytywnej lub negatywnej odpowiedzi na postawione pytanie lub pytania albo na dokonaniu wyboru między zaproponowanymi wariantami odpowiedzi. Opis 2. Umożliwia określonej liczbie obywateli wniesienie projektu ustawy do parlamentu. Opis 3. Umożliwia określonej liczbie obywateli uchylenie – poprzez głosowanie – obowiązującego aktu prawnego. Uzupełnij tabelę – do każdego opisu dopisz nazwę właściwej formy demokracji bezpośredniej i rozstrzygnij, czy forma ta jest stosowana w Rzeczypospolitej Polskiej. referendum, tak 2. inicjatywa ludowa / obywatelska inicjatywa ustawodawcza, tak 3. weto ludowe, nie Zadanie 75. (SP19) Przepisy prawne z jednej z polskich konstytucji. Art. Posłowie mogą zwracać się do Prezesa Rady Ministrów i Ministrów z interpelacjami w sprawach dotyczących ich zakresu działania […]. Art. 53. 1. Każdy projekt ustawy, przez Sejm uchwalony, będzie przekazany Senatowi do rozpatrzenia. 2. Uchwałę Senatu, odrzucającą projekt lub wprowadzającą w nim zmiany, uważa się za przyjętą, jeżeli Sejm nie odrzuci jej większością 3/5 głosów. Art. Prezydent Rzeczypospolitej może w ciągu trzydziestu dni od otrzymania projektu ustawy zwrócić go Sejmowi z żądaniem ponownego rozpatrzenia, które może nastąpić nie wcześniej niż na najbliższej sesji zwyczajnej. 1. Jeżeli Izby Ustawodawcze większością ustawowej liczby posłów i senatorów uchwalą ponownie projekt bez zmian, Prezydent Rzeczypospolitej, stwierdziwszy podpisem moc ustawy, zarządzi jej ogłoszenie. Art. Ilekroć Konstytucja lub ustawy dla unormowania poszczególnej dziedziny z zakresu ustawodawstwa wymagają ustawy, dziedzina ta może być unormowana również dekretem Prezydenta Rzeczypospolitej […]. […], nr 30, poz. 227. a) Podaj różnice w udziale Prezydenta Rzeczypospolitej w stanowieniu prawa między rozwiązaniami z przytoczonych przepisów prawnych a przyjętymi w obecnie obowiązującej Konstytucji RP. b) Podaj nazwę funkcji Sejmu RP, w ramach której organ ten mógł realizować kompetencje przedstawione w art. a) – Prezydent RP miał wówczas możliwość wydawania dekretów (mających moc ustawy, art. teraz takiej możliwości nie ma (rozporządzenia z mocą ustawy są warunkowe i podlegają zatwierdzeniu). – Tzw. weto Prezydenta RP wobec ustawy mogło być odrzucone większością ustawowej liczby posłów i senatorów (art. obecnie weto może być odrzucone przez Sejm RP większością 3/5 głosów. b) Kontrolna Zadanie 76. (SP19) O PGR-ach: 1. Dwadzieścia lat temu, po 44 latach funkcjonowania przestały istnieć Państwowe Gospodarstwa Rolne. 2. Pozostała po nich bieda, beznadzieja i bezradność. 3. Ostatni PGR przeszedł do historii 31 grudnia 1993 r. na mocy ustawy uchwalonej w październiku 1991 r. przez demokratycznie wybrany parlament. 4. Choć równie charakterystyczne dla czasów PRL-u jak wielkie budowy socjalizmu, nie doczekały się romantycznej legendy. 5. Najwięcej było ich na Ziemiach Odzyskanych. Na podstawie: a) Wybierz zdania, w których zawarte są opinie. Wpisz w wyznaczone miejsca numery, którymi oznaczono te zdania. b) Uzasadnij, że rozwiązanie gospodarstw, których dotyczy tekst, nie było jednym z czynników prowadzących do biedy klasy chłopstwa. a) 2,4. b) Rozwiązanie PGR-ów spowodowało biedę klasy robotników rolnych, a chłopstwo jest klasą wyodrębnioną na zasadzie posiadania własnego gospodarstwa rolnego. Strona wykorzystuje pliki cookies, by działać prawidłowo oraz do celów analitycznych, reklamowych i społecznościowych. OK, Rozumiem Privacy Overview This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are as essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience. Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
W poniższym tekście podkreśl zdania błędne i napisz je poprawnie. Do prawego przedsionka serca wpływa odtlenowana krew niesiona z całego ciała. W tym samym czasie zyłą płucną do lewego przedsionka wpływa krew utlenowana.Skurcz przedsionków powoduje wtłoczenie krwi do komór, przy czym krew odtlenowana wpływa do prawej komory, a
Matura z biologii już się zakończyła. Publikujemy arkusze z poziomu podstawowego i rozszerzonego i przykładowe 2012, biologia, poziom podstawowy - arkuszMatura 2012, biologia, poziom rozszerzony - arkuszPRZYKŁADOWE ODPOWIEDZI - POZIOM PODSTAWOWY__ZADANIE 1Nabłonek migawkowy, nabłonek rzęskowy lub nabłonek orzęsiony to różne określenia tego samego rodzaju nabłonka, którego komórki wyposażone są w rzęski ułatwiające transport substancji po powierzchni nabłonka. Podaj nazwy układów w organizmie człowieka, w których występuje nabłonek migawkowy, oraz podaj rolę tego rodzaju nabłonka w każdym z ODPOWIEDŹ:1. żeński układ rozrodczy - ułatwia komórce jajowej przemieszczenie się z jajnika do macicy (przesuwanie gamet)2. układ oddechowy - w jamie nosowej wyłapuje z wdychanego powietrza drobne zanieczyszczeniaZADANIE 2Skóra człowieka składa się z wielowarstwowego naskórka i skóry właściwej. W najgłębiej położonej żywej warstwie naskórka - warstwie podstawnej - nieustannie powstają nowe komórki, które podczas stopniowego przemieszczania się ku powierzchni skóry ulegają keratynizacji (rogowaceniu). Tworzą one na powierzchni skóry złuszczającą się warstwę martwych komórek Na podstawie powyższego tekstu podaj cechę żywych komórek warstwy podstawnej naskórka, która zapewnia jego odtwarzanie ODPOWIEDŹ:Posiada zdolność podziału, oznacza to, że dzięki niej w miejscu starych, powstają nowe komórki. Zdolność do częstych podziałów Podaj znaczenie warstwy zrogowaciałych komórek naskórka dla funkcji ochronnej skóry w organizmie ODPOWIEDŹ:Warstwa zrogowaciałych komórek naskórka ma małą przepuszczalność, to pozwala chronić głębsze warstwy skóry między innymi przed wysychaniem, infekcjami czy bakteriami. Ochrona przed urazami. ZADANIE 3Spośród poniższych zdań, dotyczących budowy układu ruchu człowieka, zaznacz dwa zdania Kości połączone są ze sobą w sposób ruchomy za pomocą stawów lub w sposób ścisły,np. za pomocą Ścięgna są zbudowane z tkanki łącznej włóknistej i umożliwiają przymocowanie mięśnido Powierzchnie stawowe nasadowych części kości długich są zbudowane z tkanki kostnej. ZDANIE NIEPRAWDZIWED. Mięśnie szkieletowe zbudowane są z włókien mięśniowych, a te składają się z Częścią bierną układu ruchu są mięśnie szkieletowe, a częścią czynną są kości. ZDANIE NIEPRAWDZIWEZADANIE 4Jedną ze swoistych cech człowieka jest szeroka i krótka miednica, która stanowi przystosowanie układu ruchu do poruszania się na dwóch kończynach w postawie wyprostowanej. Podaj inną niż wymieniona w tekście, swoistą cechę budowy szkieletu człowieka, która odróżnia go od innych naczelnych, i związana jest bezpośrednio z dwunożnym ODPOWIEDŹ:WERSJA 1: budowa stopy czyli masywne kości stepu, paluch równoległy do pozostałych palców stopy i drobne paliczkiWERSJA 2: kifoza i lordoza czyli naturalne krzywizny kręgosłupaWERSJA 3: esowato wygięty kręgosłupZADANIE 5Na rysunku przedstawiono przepływ krwi przez jeden z rodzajów naczyń krwionośnych w mięśniu szkieletowym kończyny dolnej. Strzałka górna wskazuje kierunek przemieszczania się krwi, a strzałki w mięśniu - kierunek jego ucisku na naczynie Uzupełnij poniższe zdanie, wpisując nazwę rodzaju naczynia krwionośnego przedstawionego na rysunku oraz cechę, która umożliwia jego ODPOWIEDŹ:Jest to ŻYŁA, ponieważ MA ZASTAWKIb) Wyjaśnij, w jaki sposób mięśnie szkieletowe kończyny dolnej wpływają na przepływ krwi w przedstawionym naczyniu ODPOWIEDŹ:WERSJA 1:Mięśnie szkieletowe kończyny dolnej otaczają naczynie krwionośne. Kurcząc się zwiększają w jego wnętrzu ciśnienie, a to sprawia, że krew przepływa 2: Skurcze mięśni szkieletowych uciskając ściany żył, usprawniają przepływ krwi w odcinkach między 6Osocze krwi jest płynem, który transportuje elementy morfotyczne krwi (krwinki) oraz niezbędne składniki odżywcze, a także białka i produkty przemiany materii. a) Zaznacz zestaw, który prawidłowo ilustruje udział procentowy osocza i elementów morfotycznych we krwi zdrowego ok. 55% i 45% b) Spośród niżej wymienionych białek wybierz dwa, które są typowymi składnikami osocza krwi człowieka, oraz określ rolę każdego z nich: fibrynogen, keratyna, albuminy, histony, immunoglobulinyPRZYKŁADOWA ODPOWIEDŹ: - albuminy - wpływają na utrzymanie prawidłowego ciśnienia onkotycznego, pełnią rolę transportującą i buforującą pH LUB decydują o ciśnieniu onkotycznym osocza, które reguluje proces oddawania i odbierania wody w tkankach - fibrynogen - białko to zapobiega utracie krwi i infekcjom w wypadku przerwania ciągłości naczyń krwionośnych, bowiem przechodząc w formę nierozpuszczalną ułatwia tworzenie się skrzepów LUB przekształcany w fibrynę, jest niezbędny w procesie krzepnięcia krwi - immunoglobuliny - białka te uczestnicząc w reakcjach immunologicznych przyłączają się do antygenu, dzięki temu umożliwiają jego rozpoznanie, wiążą tłuszcze i glukozęZADANIE 7Tętno (puls) odpowiada częstotliwości skurczów serca. Obserwacja tętna jest ważna w ocenie funkcjonowania układu Podaj, w którym miejscu ciała, i w jaki sposób można dokonać pomiaru własnego ODPOWIEDŹ:WERSJA 1:Miejsce pomiaru - tętnica promieniowa na nadgarstkuSposób pomiaru - opuszki palców na nadgarstku trzeba ułożyć w miejscu, w którym wyczuwalne jest tętno i mierzyć jego uderzenia przez 30 sekundb) Zaplanuj sposób przeprowadzenia obserwacji, która pozwoli wykazać, że wysiłek fizyczny ma wpływ na częstotliwość skurczów ODPOWIEDŹ:By pomiary były wiarygodne powinniśmy przeprowadzić je kilka razy, zarówno przed jak i po wysiłku. WERSJA 2:Miejsce pomiaru - tętnica szyjnaSposób pomiaru - delikatny ucisk tętnicy szyjnej palcem serdecznym i wskazującym w przeciągu 15 sekund. Uzyskany wynik mnożymy razy Zaplanuj sposób przeprowadzenia obserwacji, która pozwoli wykazać, że wysiłek fizyczny ma wpływ na częstotliwość skurczów ODPOWIEDŹ:pomiar tętna przed wysiłkiem fizycznym, wykonanie np. 30 przysiadów i ponowne zmierzenie 8Oceń prawdziwość poniższych informacji dotyczących leukocytów. Wpisz obok każdego zdania literę P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub literę F, jeśli zdanie jest ODPOWIEDŹ:1. Leukocyty są wyspecjalizowane w obronie organizmu przed drobnoustrojami, dlatego wszystkie są tak samo zbudowane. FAŁSZ2. Tylko makrofagi mają zdolność do fagocytozy bakterii oraz do przemieszczania się między komórkami ciała. PRAWDA3. Limfocyty B odpowiedzialne są za odporność humoralną warunkowaną przez przeciwciała. PRAWDAZADANIE 9Z powietrza wciągniętego do wnętrza pęcherzyków płucnych tlen przechodzi do naczyń włosowatych. Jest on dalej transportowany przez krew i za pośrednictwem płynu tkankowego dociera do komórek. Z komórek ciała pobierany jest dwutlenek węgla, który wraz z krwią transportowany jest do płuc. Tam z naczyń włosowatych przechodzi do wnętrza pęcherzyków płucnych, skąd usuwany jest na z powyższego opisu, uzupełnij schemat przemieszczania się gazów oddechowych między pęcherzykami płucnymi a komórkami organizmu. Oznacz kierunki (dorysuj groty wszystkim strzałkom) oraz wpisz nad strzałkami odpowiednienazwy gazów. ZOBACZ RYSUNEKZADANIE 10 Płuca człowieka są parzystymi, pęcherzykowatymi narządami o płatowej budowie. Podaj znaczenie pęcherzykowej budowy płuc dla efektywności wymiany ODPOWIEDŹ: zwiększa powierzchnię wymiany gazowejZADANIE 11Zbadano częstość występowania grup krwi w całej populacji ludzkiej na wyspie liczącej 1000 mieszkańców. Stwierdzono występowanie grup krwi: A - 359 osób, B - 351 osób oraz AB - 290 osób. U nikogo natomiast nie stwierdzono grupy krwi podstawie powyższych informacji uzupełnij tabelę oraz przedstaw na diagramie słupkowym częstość występowania badanych grup krwi wśród mieszkańców tej wyspy (z dokładnością do 1%).PRZYKŁADOWA ODPOWIEDŹ:Grupy krwiA - 359 - 36 %B - 351 - 35 %AB - 290 - 29 %0 - 0 - 0%ZADANIE 12W Polsce od 1955 roku szczepienia przeciwko gruźlicy (BCG) są obowiązkowe, a od 2006 roku szczepieniu podlegają noworodki już w pierwszej dobie życia. Na diagramie przedstawiono zapadalność na gruźlicę w kilku województwach w Polscew latach: 1999, 2003 i 2007, którą wyrażono liczbą zachorowań na 100 tys. Podaj brakujący opis pionowej osi wykresu ODPOWIEDŹ:WERSJA 1: Liczba zachorowań na 100 tysięcy osóbWERSJA 2: Ilość osób chorych na Na podstawie powyższych danych przedstaw i uzasadnij swoją opinię dotyczącą skuteczności szczepień przeciwko gruźlicy w ODPOWIEDŹ:WERSJA 1: Na przestrzeni lat można zauważyć malejąca liczbę zachorowań, co świadczy o skuteczności 2: Dane wskazują na zasadność szczepień, ponieważ w pięciu województwach obserwuje się wyraźny spadek zachorowań, a w woj. małopolskim zachorowalność w latach 2003-2007 jest prawie na tym samym 13Poniżej opisano przebieg reakcji odpornościowej. Po wniknięciu czynnika chorobotwórczego do organizmu, komórki pamięci immunologicznej rozpoznały antygeny na jego powierzchni. Intensywne podziały tych komórek doprowadziły do powstania dużej ilości limfocytów produkujących odpowiednie przeciwciała. Poziom przeciwciał wzrósł tak znacznie, że w ciągu kilku dni infekcja została powstrzymana. Napisz, czy opisana reakcja jest pierwotną, czy wtórną odpowiedzią ODPOWIEDŹ:WERSJA 1: wtórna odpowiedź immunologiczna - uaktywniły się komórki pamięci, które powstały przy poprzedniej infekcjiWERSJA 2: odpowiedź wtórna ponieważ komórki pamięci immunologicznej powstają przy pierwotnej 14Substancje, z których organizm człowieka może wytwarzać witaminy, nazywane są nazwę witaminy, dla której prowitaminą jest karoten przyjmowany wraz z pokarmem, oraz przykład jej znaczenia w organizmie człowieka.[i]Nazwa witaminy PRZYKŁADOWA ODPOWIEDŹ: witamina A[i]Znaczenie PRZYKŁADOWA ODPOWIEDŹ: usuwa wolne rodniki, oddziałuje na wzrost kości, włosów, obniża stężenie cholesterolu we krwi, dobrze wpływa na wzrok, głównie na siatkówkę okaZADANIE 15Na rysunku przedstawiono fragment układu pokarmowego człowieka.[i]a) Podaj nazwę enzymu wydzielanego w narządzie oznaczonym literą X i nazwę składnika pokarmowego, który jest przez niego pepsyna Składnik pokarmowy białkab) Podaj nazwę narządu oznaczonego na rysunku literą Y i określ funkcję, jaką pełni ten narząd w układzie pęcherzyk żółciowyfunkcja: magazynowanie żółcic) Zaznacz prawidłowe dokończenie z głównych funkcji struktury oznaczonej na rysunku literą Z jestA. detoksykacja szkodliwych produktów przemiany wchłanianie prostych związków trawienie białek, węglowodanów i wchłanianie 16Tłuszcze podlegają trawieniu tylko w postaci nazwę odcinka przewodu pokarmowego, w którym odbywa się emulgowanie tłuszczów, i wyjaśnij, dzięki czemu zachodzi ten odcinka: dwunastnicaWyjaśnienie: dzięki solom żółciowym produkowanym przez wątrobęZADANIE 17Siatkówka oka zbudowana jest z komórek receptorowych - czopków i pręcików. Są one rozmieszczone w siatkówce nierównomiernie i mają różne właściwości. Zaznacz dwie informacje charakteryzujące wyłącznie Najliczniej występują w środkowej części siatkówki - w dołku środkowym (plamce żółtej).B. Odpowiadają za postrzeganie kształtów i ruchu obserwowanych Umożliwiają widzenie zarówno w jasnym, jak i w przyćmionym Odpowiadają za widzenie szczegółów obrazu i widzenie 18Na schemacie przedstawiono przykład łuku Na podstawie analizy powyższego przykładu podaj nazwy dwóch neuronów, przez które przekazywany jest impuls nerwowy w miejscu oznaczonym na schemacie literą A 1. neuron czuciowy2. neuron pośredniczącyb) Podaj literę, którą na schemacie oznaczono efektor: DZADANIE 19Na rysunkach przedstawiono dwa narządy, które biorą udział w wydalaniu z organizmu człowieka zbędnych lub szkodliwych produktów przemiany poniższą tabelę, wpisując nazwy obu narządów oraz nazwy odpowiednich związków chemicznych, które przez te narządy są ODPOWIEDŹ: A - nerka - mocznikB - płuca - CO2wspólne dla obu -wodaZADANIE 20Łożysko zapewnia stałą łączność między matką a rozwijającym się zarodkiem. Jest narządem, który pełni wiele funkcji, np. wydziela relaksynę, stanowi barierę dla drobnoustrojów. Przedstaw funkcję łożyska, inną niż funkcje wymienione w ODPOWIEDŹ: Wymiana gazowa tlenu i CO2 między matką a 21Podejmowanie przez człowieka systematycznych wysiłków fizycznych, wyczynowo czy też rekreacyjnie, prowadzi do wielu zmian adaptacyjnych w jego organizmie. Poniżej wymieniono dwie zmiany zachodzące w organizmie człowieka pod wpływem wysiłku jedną zmianę adaptacyjną (A lub B) i określ jej rolę w profilaktyce chorób układu krążenia W czasie wykonywania umiarkowanego wysiłku fizycznego, wartości ciśnienia skurczowego i rozkurczowego u osób wytrenowanych są istotnie niższe od wartości stwierdzonych u osób, które nie Systematyczny trening fizyczny powoduje wzrost stężenia cholesterolu zawartego we frakcji HDL osocza, z jednoczesnym obniżeniem cholesterolu zawartego we frakcji LDL osocza, oraz obniżenie stężenia ODPOWIEDŹ: Zmiana adaptacyjna: Awyjaśnienie: aktywność fizyczna przeciwdziała powstaniu choroby 22Określ genetyczne podłoże każdej z wymienionych chorób, wstawiając literę X we właściwej komórce ODPOWIEDŹ: Zespół Turnera i Downa - aberracja - sprzężenie z płciąFenyloketonuria - autosomia recesywnaZADANIE 23Na schemacie przedstawiono przepływ informacji genetycznej od DNA do Podaj nazwy procesów oznaczonych na schemacie literami X i Y, wybierając je spośród wymienionych: translacja, transkrypcja, transdukcjaPRZYKŁADOWA ODPOWIEDŹ: X- transkrypcja Y - translacjab) Podaj nazwy trzech rodzajów RNA wytwarzanych w procesie X. Podkreśl ten rodzaj kwasu, który zawiera informację o składzie aminokwasów syntetyzowanego ODPOWIEDŹ: : pre-m RNA, tRNA, mRNAZADANIE 24W roku 2003 opublikowano dokument stwierdzający zakończenie sekwencjonowania 99% genomu człowieka z trafnością do 99,99%. Podaj, czy w celu poznania genomu człowieka zbadano sekwencję nukleotydów w DNA, czy w RNA. Odpowiedź ODPOWIEDŹ: W DNA, ponieważ ten kwas jest nośnikiem informacji 25Galaktozemia - choroba genetyczna człowieka, jest wywoływana przez zmutowany recesywny allel (a) genu niesprzężonego z płcią i dziedziczy się według praw Mendla. Choroba ta występuje tylko u osób homozygotycznych pod względem tego prawdopodobieństwo wystąpienia tej choroby u dziecka zdrowych, heterozygotycznych rodziców. Zapisz poniżej odpowiednią krzyżówkę i podkreśl genotyp chorego ODPOWIEDŹ:Genotypy rodziców P - Aa (K) Aa (M)gamety - A,a A,agenotypy dzieci F1 - AA, Aa, Aa, aaPrawdopodobieństwo - 25%ZADANIE 26Matka ma grupę krwi AB. Wybierz grupę krwi, której na pewno nie może mieć jej dziecko, niezależnie od tego,jaką grupę krwi będzie miał jego ojciec. Podkreśl wybraną krwi 0, grupa krwi A, grupa krwi B, grupa krwi ABZADANIE 27DDD to środek chemiczny stosowany do zwalczania larw niektórych gatunków komarów. Na poniższym schemacie przedstawiono zmiany stężenia DDD w organizmach tworzących fragment sieci pokarmowej jeziora, w którym środek ten był Określ zależność między stężeniem DDD w organizmach a ich miejscem we fragmencie sieci pokarmowej przedstawionej na ODPOWIEDŹ: Stężenie DDD jest najniższe w organizmach wchodzących w skład planktonu, a najwyższe u ptaków rybożernych czyli poziom DDD wzrasta na zasadzie kumulacji od producentów do konsumentów III Wyjaśnij, dlaczego w przedstawionym fragmencie sieci pokarmowej stężenie DDD w organizmie ryby drapieżnej jest porównywalne ze stężeniem DDD w organizmie ptaka ODPOWIEDŹ: bo ryba drapieżna i ptak rybożerny odżywiają się rybami planktonożernymic) Spośród podanych określeń wybierz i podkreśl dwa, które mogą poprawnie charakteryzować zależność międzygatunkową między rybą drapieżną i ptakiem rybożernym w przedstawionym fragmencie sieci nieantagonistyczna, drapieżnictwo, konkurencja, pasożytnictwoZADANIE 28Kowalik to ptak z rzędu wróblowych, który żywi się przede wszystkim larwami i poczwarkami owadów, wydobywanymi z pęknięć kory drzew. W okresie zimowym głównym jego pokarmem są nasiona roślin. Krogulec należy do ptaków drapieżnych i poluje na kowaliki. Oba ptaki występują w całej Europie w lasach, parkach i sadach. a) Na podstawie powyższego tekstu podaj wszystkie poziomy troficzne, które może zajmować kowalik w łańcuchach ODPOWIEDŹ: konsument I i II rzęduKOMENTARZ NAUCZYCIELA: kowalik może być konsumentem zarówno I jak i II rzędub) Korzystając z powyższych informacji, zapisz prawdopodobny łańcuch pokarmowy z udziałem kowalika i ODPOWIEDŹ: nasiona larwa -> larwa po 1 linieniu -> larwa po 2 linieniu -> poczwarka -> imago ZADANIE 22Na proces fotosyntezy składają się reakcje zależne i reakcje niezależne od światła. Spośród poniższych zdań zaznacz dwa, które zawierają prawdziwe informacje dotyczące przebiegu i lokalizacji reakcji Wykorzystanie energii świetlnej w procesie fotosyntezy umożliwiają cząsteczki chlorofilu zgrupowane w tzw. fotoukładach, w stromie Produkcja ATP i NADPH jest rezultatem inicjowanej przez światło wędrówki elektronów przez łańcuch przenośników oraz fotolizy W czasie reakcji fosforylacji cyklicznej, odbywającej się w tylakoidach chloroplastów, zachodzi synteza ATP połączona z powstawaniem Wytworzone NADPH jest wykorzystywane w cyklu Calvina do syntezy cukru (aldehydu 3-fosfoglicerynowego), jako czynnik utleniający i jako źródło W cyklu Calvina przekształcanie dwutlenku węgla w cukier (aldehyd 3-fosfoglicerynowy) rozpoczyna się przyłączeniem cząsteczki dwutlenku węgla do cząsteczki pięciowęglowego związku 23Wykonano doświadczenie, którego celem było zbadanie roli procesu transpiracji w transporcie wody u roślin. W słoju z wodą umieszczono kilka liści selera naciowego. Na powierzchnię wody naniesiono cienką warstwę oleju i zaznaczono poziom wody. Słój umieszczono w ciepłym pomieszczeniu. Po trzech godzinach zaobserwowano, że poziom wody w słoju obniżył się, co zilustrowano na poniższym Sformułuj hipotezę badawczą potwierdzoną wynikiem ODPOWIEDŹ: Czy transpiracja ma wpływ na pobieranie i transport wody u roślin?b) Wyjaśnij znaczenie warstwy oleju na powierzchni wody w tym ODPOWIEDŹ: Zapobiega to parowaniu wody bezpośrednio ze słoika (daje to wiarygodność doświadczenia)ZADANIE 24W tabeli zamieszczono dane dotyczące prędkości przewodzenia wody w drewnie u wybranych grup czym uwarunkowana jest różnica w prędkości przewodzenia wody u roślin iglastych i dwuliściennych. W odpowiedzi uwzględnij różnice w budowie ich ODPOWIEDŹ: Iglaste należą do nagonasiennych, których drewno zbudowane jest z cewek, co warunkuje mniejszą prędkość przewodzenia wody. Dwuliścienne należą do okrytonasiennych, których drewno zbudowane jest z naczyń, co warunkuje większą prędkość przewodzenia wody z uwagi na obecność członów naczyń i brak ścian poprzecznych ZADANIE 25Na podstawie powyższych danych narysuj diagram słupkowy, ilustrujący wpływ stosowanego nawożenia na wysokość plonów buraków cukrowych. Zastosuj jeden układ współrzędnych i poniższą 120 kg/ha azotu, 180 kg/ha azotuZADANIE 26Azot jest pierwiastkiem niezbędnym do wytwarzania chlorofilu u roślin. Wykaż zależność między niedoborem azotu a niską zawartością sacharozy w korzeniach buraków ODPOWIEDŹ: Brak chlorofilu to zatrzymanie fazy jasnej fotosyntezy, a więc brak siły asymilacyjnej niezbędnej w fazie ciemnej do powstania PGAL- substratu do syntezy glukozy, która jest prekursorem sacharozy. ZADANIE 27Przeprowadzono doświadczenie, którego celem miało być sprawdzenie, czy podczas kiełkowania zachodzą w nasionach procesy metaboliczne. Termos napełniono kiełkującymi nasionami (ziarnami) pszenicy i szczelnie zamknięto korkiem. W korku umieszczono termometr w sposób umożliwiający odczyt temperatury. Pomiary temperatury rejestrowano co 3 godziny w ciągu 24 godzin trwania doświadczenia. Stwierdzono stopniowy wzrost temperatury w próbie Podaj, jak powinna wyglądać próba kontrolna do tego ODPOWIEDŹ: Suche nasiona szczelnie zamknięte korkiem i umieszczone w termosie z termometrem b) Zaznacz błędną interpretację wyników powyższego W czasie kiełkowania nasion wzrasta ilość wydzielanego W czasie kiełkowania nasion wzrasta intensywność reakcji W czasie kiełkowania nasion wzrasta intensywność przemian 28Na schemacie przedstawiono proces translacji. Na podstawie analizy schematu i własnej wiedzy wykonaj poniższe Oceń prawdziwość zdań dotyczących procesu translacji. Wpisz w odpowiednich miejscach tabeli literę P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub literę F, jeśli zdanie jest Każdy tRNA posiada wolny koniec, do którego przyłączany jest aminokwas. PRAWDA2. Kolejność kodonów na mRNA decyduje o kolejności aminokwasóww wytwarzanym białku. PRAWDA3. Proces translacji zachodzi w jądrze komórkowym. FAŁSZb) Podaj zestawienie nukleotydów w antykodonie tRNA przenoszącym tyrozynę (Tyr).PRZYKŁADOWA ODPOWIEDŹ:AUGc) Podaj znaczenie obecności porów w otoczce jądrowej dla procesu ODPOWIEDŹ:- umożliwia przejście mRNA i tRNA, które powstały w procesie transkrypcji, do cytoplazmy- umożliwia przejście podjednostek rybosomów, które powstały na terenie jąderka ZADANIE 29Większość genów eukariotycznych jest podzielona na eksony i czy mutacja w obrębie intronu określonego genu, która nie wpływa na sposób jego wycinania, może prowadzić do zmiany właściwości białka kodowanego przez ten gen. Odpowiedź ODPOWIEDŹ: Nie dojdzie do zmiany właściwości białka kodowanego przez ten gen gdyż intron ten wraz z innymi ulega wycięciu w obróbce 30Stwierdzono, że pewien organizm jest heterozygotą Aa względem jednej z cech, a drugą cechę warunkowaną przez allel B posiada w formie dominującej. Nie wiadomo jednak, czy pod względem tej cechy jest homozygotą, czy heterozygotą. Obie cechy dziedziczą się jednogenowo i Zapisz wszystkie możliwe genotypy opisanego ODPOWIEDŹ: AaBB lub AaBbb) Zaznacz takie zestawienie genotypów obojga rodziców, których całe potomstwo będzie miało cechy organizmu opisanego w tekście. Uzasadnij odpowiedź, rozwiązując odpowiednią krzyżówkę ODPOWIEDŹ: D. aaBb, AABBP: aaBb x AABB, g: aB, ab, ABx2 Genotypy rodzicówA. aaBb, aaBbB. aaBb, AaBBC. aabb, AAbbD. aaBb, AABBKrzyżówkaZADANIE 31Poniżej przedstawiono fragment rodowodu, obrazujący pojawianie się u ludzi pewnej choroby, determinowanej przez allel recesywny. Na podstawie analizy schematu określ, czy allel warunkujący tę chorobę jest sprzężony z płcią. Odpowiedź ODPOWIEDŹ: Nie jest sprzężony z Skoro u rodziców A matka jest chora - synowie powinni również być chorzy, bo tylko matka przekazuje synom chromosom X. Jeśli oni są zdrowi to allel warunkujący tą chorobę nie mógł być sprzężony z Przedstaw zaletę kojarzenia krewniaczego w hodowli ODPOWIEDŹ: łatwe uzyskanie osobników homozygotycznych o pożądanych cechach fenotypowych dla hodowców b) Uzasadnij, że w warunkach naturalnych krzyżowanie się osobników blisko spokrewnionych jest zjawiskiem niekorzystnym wśród ODPOWIEDŹ: zmniejszenie różnorodności puli genowej populacji, co przy zmieniających się warunkach środowiska może spowodować ich niedostosowanie i wyginięcie ZADANIE 32Myszy o genotypie ByB mają sierść żółtą, a myszy o genotypie BB - sierść czarną. Allel By wpływa jednocześnie na przeżywalność zarodków i w układzie homozygotycznym ByBy jest letalny (myszy o tym genotypie giną przed urodzeniem). Uznaje się, że zależnie od cechy fenotypowej, na którą wpływa, allel By może wykazywać właściwości dominującelub recesywne w stosunku do allelu Podaj stosunek liczbowy żywych myszy żółtych i czarnych w potomstwie krzyżówki myszy ODPOWIEDŹ: myszy żółte : myszy czarne - 2: 1b) Określ, ze względu na którą cechę allel By jest recesywny. Odpowiedź ODPOWIEDŹ: recesywny ze względu na cechę letalności, gdyż te dwa allele powodują śmierć zarodka ZADANIE 33Na wykresie przedstawiono uprawy GMO na świecie w latach podstawie wykresu określ tendencję zmian powierzchni upraw GMO na świecie i podaj prawdopodobną jej ODPOWIEDŹ: Zwiększa się. Ze względów ekonomicznych gdyż nakłady na uzyskiwanie tego typu odmian (odpornych na herbicydy) jest tańsze a uzyskane plony są wyższe. ZADANIE 34W wielu hodowlach do celów gospodarczych i laboratoryjnych stosuje się krzyżowanie zwierząt blisko ze sobą spokrewnionych, czyli tzw. chów wsobny. O ile przynosi ono korzyści hodowcom, o tyle w warunkach naturalnych jest to zjawisko niekorzystne dla Przedstaw zaletę kojarzenia krewniaczego w hodowli ODPOWIEDŹ: łatwe uzyskanie osobników homozygotycznych o pożądanych cechach fenotypowych dla hodowców b) Uzasadnij, że w warunkach naturalnych krzyżowanie się osobników blisko spokrewnionych jest zjawiskiem niekorzystnym wśród ODPOWIEDŹ: zmniejszenie różnorodności puli genowej populacji, co przy zmieniających się warunkach środowiska może spowodować ich niedostosowanie i wyginięcie ZADANIE 35Przeprowadzono doświadczenie dotyczące wzajemnych stosunków między populacjami dwóch gatunków orzęsków (gatunek 1 i gatunek 2). Orzęski z gatunku 2 polowały na przedstawicieli gatunku 1. Zastosowano dwa warianty doświadczenia (hodowla Ai hodowla B), w których obserwowano zmiany liczebności populacji obu gatunków w zależności od tego, czy ofiary znajdowały schronienie, czy też nie. Na rysunkach przedstawiono wyniki obu wariantów opisanego zmiany liczebności populacji drapieżnych orzęsków tylko w tym doświadczeniu, w którym ofiary nie znalazły schronienia. Uwzględnij przyczyny i skutki tych ODPOWIEDŹ: Maksymalna liczebność gatunku 1 - ofiary - pozwala na znaczną skuteczność ataków drapieżnika, która doprowadziła do spadku liczebności gatunku 1 a wzrostu liczebności gatunku 2 - drapieżnika. Dalszy spadek liczebności gatunku 1 spowodował spadek liczebności gatunku 2 gdyż zabrakło w środowisku pokarmu czyli osobników z gatunku 1. ZADANIE 36Dzięcioł duży występuje w lasach i parkach, w całej Europie. Żeruje, wydobywając owady, ich larwy i poczwarki spod kory starych drzew. W okresie zimowym odżywia się też nasionami, np. sosny. Podaj dwa poziomy troficzne w łańcuchu pokarmowym, do których można zaliczyć dzięcioła ODPOWIEDŹ:1. konsument I rzędu - roślinożerca2. konsument II rzędu - drapieżca [b]ZADANIE 37/b]W naturze dwa gatunki pałki - wąskolistna i szerokolistna - różnią się miejscem występowania w zbiornikach wodnych. Pałka wąskolistna rośnie zawsze w głębszej wodzie niż pałka szerokolistna. Przeprowadzono eksperyment, który wykazał, że pałka szerokolistna posadzona osobno nie rośnie w wodzie głębokiej. Natomiast pałka wąskolistna posadzona osobno rośnie dobrze zarówno w wodzie płytkiej, jak i podstawie powyższych informacji sformułuj wniosek dotyczący wpływu konkurencji międzygatunkowej na niszę ekologiczną pałki wąskolistnejPRZYKŁADOWA ODPOWIEDŹ: Konkurencja międzygatunkowa spowodowała zawężenie niszy ekologicznej pałki wąskolistnej gdyż zajmuje ona tylko tą niszę ekologiczną - głębszą wodę - której nie zajmuje pałka szerokolistna. [b]ZADANIE 38/b]W styczniu 2010 roku opublikowano wyniki badań polskich paleontologów, którzy odkryli skamieniałości i odciski stóp tetrapodów (uznawanych za przodków kręgowców lądowych), starszych o około 18 milionów lat od najstarszych tego typu skamieniałości, znanych w nauce. Powszechnie uważa się, że tetrapody wyewoluowały z ryb poprzez stadium przejściowe w postaci elpistostegidów (grupa kopalnych ryb trzonopłetwych). Przedstawiciel tych zwierząt posiadał płetwy piersiowe, które zginały się w połowie, umożliwiając mu czołganie się na lądzie. Polskie znalezisko jest starsze od skamieniałości elpistostegidów o około 10 milionów w świetle przedstawionych informacji można uznać elpistostegidy za przodków tetrapodów? Swoją opinię uzasadnij jednym ODPOWIEDŹ: Nie, ponieważ skamieniałości tetrapodów są znacznie starsze (o 10 mln lat) niż skamieniałości elpistostegidów i dlatego elpiststegidy nie mogły być przodkami tetrapodów.
Znajdź odpowiedź na Twoje pytanie o w poniższym tekście podkreśl fragmenty, które dotyczą zjawisk fizycznych. w umiarkowanej strefie klimatycznej jesienią liści… ola11102 ola11102
Trwa matura 2015. BIOLOGIA dla LO poziom rozszerzony - ODPOWIEDZI, ARKUSZE CKE, ROZWIĄZANIA ZADAŃ z egzaminu dla LO - to wszystko znajdziecie na naszej stronie. Z nami sprawdzicie, jak poszła Wam matura 2015 z biologii dla LO na poziomie rozszerzonym (w tym roku licealiści mogli ją zdawać tylko na poziomie rozszerzonym. Powodzenia!Matura 2015: BIOLOGIASprawdź: Matura 2015: BIOLOGIA dla TECHNIKUM poziom podstawowy [ODPOWIEDZI, ARKUSZE CKE]***Matura 2015: BIOLOGIA dla LO poziom rozszerzony - ODPOWIEDZI do ARKUSZA CKEArkusze dołączymy do materiału około godziny kiedy tylko zostaną udostępnione przez CKE. Chwilę później w tym miejscu zaczną się pojawiać ODPOWIEDZI, jakich powinni udzielić tegoroczni maturzyści. Sprawdźcie z nami, jak Wam poszło!Zadanie tabeli cyfrą 1 zaznaczono obecność, a cyfrą 0 − brak niektórych cech u przedstawicieli wybranych gatunków strunowców. Obok tabeli zamieszczono drzewo filogenetyczne, na którym literami A–F oznaczono pewne grupy systematyczne strunowców oraz zaznaczono na gałęziach (liniach filogenetycznych) cechy, które w rozwoju ewolucyjnym u przodków tych grup pojawiły się po raz podstawie: Biologia, red. Campbell, Poznań z tabeli i zapisz poniżej nazwy wszystkich przedstawicieli strunowców należących do grup oznaczonych na drzewie filogenetycznym literami C i C: rekin, tuńczykGrupa E: żółwZadanie Podaj wszystkie widoczne na drzewie filogenetycznym grupy kręgowców, których wspólny przodek miał cztery kończyny kroczne. Zapisz oznaczenia literowe tych kończyny kroczne, owodnia, włosyZadanie Zaznacz właściwe dokończenie drzewo filogenetyczneA. dostarcza bezpośrednich dowodów ewolucji jest źródłem informacji o konwergencji ukazuje tempo zmian ewolucyjnych u przedstawia pokrewieństwa grup 2. Podczas doświadczenia wprowadzono do komórek wydzielniczych trzustki radioaktywne aminokwasy, a następnie śledzono zmiany promieniotwórczości. W określonych odstępach czasu dokonywano pomiaru stopnia radioaktywności w wybranych organellachkomórkowych. Początkowo wykryto sygnał radioaktywny płynący z szorstkiej siateczki śródplazmatycznej, który stopniowo się osłabiał wraz ze wzrostem promieniotwórczości aparatu Golgiego (diktiosomów). Po osiągnięciu pewnego poziomu sygnał radioaktywny aparatu Golgiego zaczął maleć, a pojawił się w pęcherzykach przemieszczających się w kierunku błony podstawie: L. Kłyszejko-Stefanowicz, Cytobiochemia, Warszawa przyczyny zmian (wzrostu i spadku) radioaktywności szorstkiej siateczki śródplazmatycznej oraz aparatu Golgiego (diktiosomów). W odpowiedzi uwzględnij funkcję tych siateczka śródplazmatyczna: bierze udział w syntezie białek. Tutaj też najpierw pojawią się amnokwasy (podstawowy budulec białek). Siateczka jako pierwsza wykaże Golgiego: tu zachodzą modyfikacje białek. Tutaj później przywędrują białka z wbudowanymi radioaktywnymi 3. Podczas wysiłku fizycznego w organizmie człowieka zachodzą takie procesy fizjologiczne, jak: zwiększone zaopatrywanie pracujących mięśni w glukozę, kwasy tłuszczowe i tlen, eliminowanie nadmiaru ciepła z organizmu, usuwanie z mięśni produktów przemiany materii, np. kwasu mlekowego i CO2. Procesy te możliwe są dzięki zmianom w pracy komórek, narządów i układów. Przykłady takich zmian (I–III) przedstawiono rozszerzenie naczyń krwionośnych w skórzeII. większa częstotliwość i pogłębienie oddechówIII. nasilone wychwytywanie glukozy i wolnych kwasów tłuszczowych z krwi przez włókna mięśnioweOceń, czy w tabeli trafnie przyporządkowano zmiany w pracy komórek, narządów i układów (I–III) do procesów fizjologicznych człowieka wykonującego pracę fizyczną w pomieszczeniu o temperaturze pokojowej. Zaznacz T (tak), jeśli przyporządkowaniejest prawidłowe, albo N (nie) – jeśli jest Eliminowanie nadmiaru ciepła z organizmu jest ułatwione dzięki I i II. NIE2. Usuwanie produktów przemiany materii, np. kwasu mlekowego i CO2, z włókien mięśniowych do krwi jest możliwe dzięki I i Zaopatrzenie pracujących włókien mięśniowych w odpowiednią ilość substratów oddychania tlenowego jest możliwe dzięki II i i chloroplasty pochodzą najpewniej od bakterii żyjących samodzielnie, które zostały pobrane do wnętrza komórki przodka organizmów eukariotycznych, ale nie zostały strawione. W obydwu organellach dochodzi do syntezy ATP. Zgodnie z modelem chemiosmozy, dzięki transportowi elektronów przez przenośniki związane z błoną, protony (H+) są przepompowywane na jej drugą stronę: w mitochondriach z matriks do przestrzeni międzybłonowej, a w chloroplastach – ze stromy do wnętrza (światła)tylakoidu. W błonę wbudowany jest enzym – syntaza ATP, który wykorzystuje do swojego działania powstałą różnicę stężeń H+. Źródła elektronów, przechodzących przez przenośniki łańcucha transportu elektronów, są różne w mitochondriach i w chloroplastach, ale istota procesu chemiosmozy jest taka sama w obydwu organellach – co przedstawiono na poniższym podstawie: Biologia, red. Campbell, Poznań Podaj jeden argument na rzecz endosymbiotycznego pochodzenia mitochondriów i chloroplastów. Otoczone są podwójna błoną Na podstawie podanych informacji oceń prawdziwość stwierdzenia: „Synteza ATP w mitochondriach i chloroplastach zachodzi bezpośrednio w procesie przepompowywania protonów (H+) podczas transportu elektronów przez przenośniki łańcucha transportu elektronów”. Odpowiedź nieprawda, bo przenośniki łańcucha transportu elektronów, mają wytworzyć różnicę stężeń elektronów, a nie syntezę Określ, czy transport protonów (H+) z matriks mitochondrium i stromy chloroplastu jest aktywny, czy – bierny. Odpowiedź uzasadnij, korzystając z przedstawionych bo biorą w nim udział mechanizmy transportujące. Zadanie Wyjaśnij, dlaczego zbyt wysoka temperatura może doprowadzić do zatrzymania syntezy ATP w mitochondriach i ATP zachodzi z udziałem enzymu: syntezy ATP. Wysoka temperatura ograniczam prace wielu enzymów, które są wrażliwe na zmiany temperatury, podobnie jak w której fazie fotosyntezy (zależnej od światła czy niezależnej od światła) powstaje i do czego jest następnie wykorzystywany ATP wytwarzany w chloroplastachkomórki powstaje podczas fotosyntezy w fazie zależnej od światła, potem w fazie niezależnej od światła ATP może być wykorzystany do przekształcenia CO2 w jeden przykład powiązania procesów metabolicznych zachodzących w chloroplastach z metabolizmem mitochondriów tej samej komórki roślinnej. W czasie trwania fotosyntezy w chloroplastach powstaje glukoza, którą można wykorzystać w mitochondriach do oddychania uproszczonym schemacie przedstawiono obieg azotu w przyrodzie, czyli cykl przemian wolnego azotu cząsteczkowego oraz jego związków nieorganicznych (np. amoniaku, azotanów(III) i (V)) i związków organicznych (np. białek). Istotną rolę w obiegu azotu odgrywają bakterie. Zadanie podstawie schematu oceń, czy poniższe informacje dotyczące udziału organizmów w krążeniu azotu są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest Bakterie wykorzystują obecne w środowisku nieorganiczne i organiczne związki azotowe. PRAWDA2. Rośliny pobierają azot bezpośrednio ze środowiska w postaci azotanów(V), soli amonowych i azotu atmosferycznego. FAŁSZ3. Zwierzęta uczestniczą w przemianie nieorganicznych związków zawierających azot w azotowe związki organiczne, np. w Wybierz ze schematu jedną grupę bakterii i przedstaw jej rolę w przyswajaniu azotu przez nitryfikacyjne II przekształcają azotany (III) - nieprzyswajalne dla roślin - do azotanów (V), które będą grupa bakterii uwzględniona na schemacie wykorzystuje przemiany związków azotowych jako źródło energii koniecznej do syntezy własnych związków organicznych? Podaj nazwę tej grupy i nazwę tego bakterii: Bakterie nitryfikacyjne (I)Nazwa procesu: chemosyntezaZadanie wątroby jest chorobą, która może mieć wiele przyczyn. Jedną z nich jest wirusowe zapalenie wątroby typu B, wywołane przez wirus HBV. Wirus ten przenosi się podczas kontaktu z zakażoną krwią lub płynami ustrojowymi i namnaża się w komórkach Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) znacząca część ludzkości jest zainfekowana wirusem, ale u wielu ludzi zakażenie jest bezobjawowe i dochodzi do pełnego wyleczenia połączonego z nabyciem odporności. Ze względu na zmienność sekwencji DNA wirusa wyróżnia się kilka jego typów. WHO zaleca szczepienia przeciw HBV. W diagnostyce zakażeń wirusem HBV stosuje się kilka metod:I. metodę serologiczną, w której wykrywa się we krwi antygeny powierzchniowe wirusa;II. metodę serologiczną, w której wykrywa się we krwi przeciwciała przeciwko antygenom wirusa;III. metodę, w której wykorzystuje się jedną z technik inżynierii genetycznej – technikę czy sformułowane przez uczniów hasła propagujące szczepienia przeciw HBV zawierają informacje prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest Należy zaszczepić się przeciw HBV, aby zmniejszyć ryzyko zachorowania na wirusowe zapalenie wątroby typu B. PRAWDA2. Należy zaszczepić się przeciw HBV w celu zabezpieczenia się przed wniknięciem wirusa HBV do organizmu. FAŁSZ3. Należy zaszczepić się przeciw HBV, ponieważ dzięki temu uniknie się zachorowania na raka wątroby. FAŁSZZadanie za pomocą której metody diagnostycznej (I–III) można stwierdzić, że osoba zdrowa, która nie była szczepiona przeciw HBV, w przeszłości przeszła wirusowe zapalenie wątroby typu B. Odpowiedź serologiczna (wykrywa w krwi przeciwciała przeciwko antygenom wirusa (II)) stwierdzA, że osoba zdrowa w przeszłości przeszła wirusowe zapalenie wątroby. To możliwe dlatego, że po zakażeniu wirusem i jego eliminacji, w krwi zawsze zostają którą metodę (I–III) należy zastosować, aby można było z największą dokładnością określić typ wirusa HBV, który w badanej próbce krwi znajduje się w bardzo małej ilości. Odpowiedź uzasadnij. Metoda (III) umożliwia jednoczesne zbadanie typu wirusa przy niewielkiej jego ilości w badanej próbce. Metoda PCR polega na namnażaniu łańcuchów która jest nitkowatym glonem zawierającym spiralnie skręcony chloroplast, umieszczono w roztworze zawierającym zdolne do aktywnego ruchu bakterie tlenowe. Wykonano trzy powtórzenia doświadczenia (A–C), które różniły się sposobem oświetleniawybranej komórki skrętnicy:• zestaw A – komórka skrętnicy była oświetlona światłem białym punktowo w dwóch miejscach (1 i 2)• zestaw B – komórka skrętnicy była oświetlona równomiernie światłem białym• zestaw C – komórka skrętnicy była oświetlona punktowo światłem czerwonym w miejscu (3) i zielonym – w miejscu (4).Każdy z zestawów był zabezpieczony przed dostaniem się powietrza atmosferycznego z zewnątrz. Po pewnym czasie można było zaobserwować charakterystyczne rozmieszczenie bakterii wokół komórek skrętnicy. Warunki i wyniki doświadczenia zilustrowanona poniższych podstawie: Hall, Rao, Fotosynteza, Warszawa Wyjaśnij, czym jest spowodowany sposób rozmieszczenia bakterii przedstawiony na rysunku B. W odpowiedzi uwzględnij odpowiedni proces zachodzący w komórce zachodzi równomiernie, bo chloroplast był równomiernie oświetlony światłem białym. Tlen (produkt uboczny fotosyntezy) jest niezbędny bakteriom tlenowym, dlatego bakterie rozmieszczone są rówomiernie wokół Spośród podanych propozycji wybierz dwa właściwe sformułowania problemu badawczego i dwa odpowiednio sformułowane wnioski dotyczące przedstawionych doświadczeń. Wpisz numery tych propozycji w wyznaczone Wpływ barwy światła na zachodzenie procesu fotosyntezy w komórkach W procesie fotosyntezy komórki skrętnicy wykorzystują światło o czerwonej W którym obszarze komórki skrętnicy zachodzi proces fotosyntezy?4. Badania nad wykorzystaniem światła w procesie W cytozolu skrętnicy nie zachodzi faza fotosyntezy zależna od światła. Problemy badawcze: 1; 3Wnioski: 2; 5Zadanie Oceń, czy na podstawie przedstawionych doświadczeń można stwierdzić, że bakterie wykazują fototaksję dodatnią – przemieszczają się w kierunku światła. Odpowiedźuzasadnij, uwzględniając odpowiedni zestaw wykazują fototaksję dodatnią. Na przykładzie zestawu B widać, że mimo równomiernego rozłożenia światła, bakterie organizują się niezależnie od rysunku przedstawiono jemiołę Viscum album. Jemioła jest półpasożytem o skórzastych, zimozielonych liściach, występującym głównie na drzewach liściastych. Wytwarza białe, lepkie jagody, zjadane przez ptaki i przenoszone z drzewa na drzewo. Nasiona przyklejają się do gałęzi. Z nasion kiełkują siewki. Wytwarzają one charakterystyczne organy – ssawki wrastające poprzez korę żywiciela aż do tkanki, z której czerpią wodę i sole podstawie: że jemioła jest półpasożytem. W odpowiedzi uwzględnij dwie przedstawione w zadaniu cechy jej jest półpasożytem. Ma zielone liście, w których przeprowadza fotosyntezę oraz ssawki, którymi jemioła czerpie wodę i sole mineralne wprost z tkanek nazwę tkanki przewodzącej żywiciela oraz nazwę komórek tej tkanki, z którychjemioła czerpie niezbędne tkanki: drewnoNazwa komórek: cewki i naczyniaZadanie schemacie przedstawiono wartości ciśnień parcjalnych (prężności) gazów oddechowych w powietrzu atmosferycznym, w pęcherzykach płucnych oraz we krwi naczyń krwionośnych. Zadanie z danych na schemacie, narysuj wykres słupkowy porównujący ciśnienie parcjalne tlenu i dwutlenku węgla w powietrzu pęcherzykowym oraz we krwi tętnicy płucnej i żyły płucnej. Zadanie Zaznacz na rysunku za pomocą strzałki kierunek przepływu krwi w naczyniu poniższe zdania tak, aby zawierały informacje prawdziwe. Podkreśl w każdym nawiasie właściwe gazowa pomiędzy powietrzem pęcherzykowym a krwią w naczyniach włosowatych otaczających pęcherzyk płucny zachodzi na drodze (dyfuzji / transportu aktywnego). Ponieważ ciśnienie parcjalne tlenu we krwi doprowadzanej do pęcherzyka płucnego jest (wyższe / niższe) niż w pęcherzyku płucnym, a ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla w tej krwi jest (wyższe / niższe) niż w pęcherzyku płucnym, tlen przenika z pęcherzyka do krwi, natomiast dwutlenek węgla przenika z krwi do pęcherzyka dlaczego wartości ciśnienia parcjalnego tlenu we krwi tętnicy płucnej są niższe niż wartości ciśnienia parcjalnego we krwi żyły płucnej. W odpowiedzi uwzględnij wymianę tego gazu zachodzącą w płucach oraz w tkankach parcjalne tlenu we krwi tętnicy płucnej jest niskie, bo krew w tętnicy płucnej jest odtlenowana z tkanek organizmu. W pęcherzyku płucnym, w ramach dyfuzji zachodzi natlenowanie krwi. Krew ta ma wyższe stężenie parcjalne tlenu i wędruje do tkanek tabeli przedstawiono wybrane cząsteczki i komórki uczestniczące w zwalczaniu zakażeń. Uzupełnij tabelę – wpisz w miejsca oznaczone literami A, B, C i D odpowiednie rodzaje odporności warunkowanej przez wymienione w tabeli cząsteczki i komórki. Wybierz je z poniższych: nieswoista, swoista, komórkowa, HumoralnaB KomórkowaC NieswoistaD SwoistaZadanie układ nerwowy człowieka składa się z dwóch działających antagonistycznie części: współczulnej i przywspółczulnej. W tabeli przedstawiono przykłady efektów oddziaływania autonomicznego układu nerwowego na wybrane narządy trzech układównarządów w organizmie człowieka. Zadanie Podaj, do której części autonomicznego układu nerwowego – współczulnej czy przywspółczulnej – odnosi się określenie używane w sytuacji zagrożenia: „walcz lub uciekaj”. Odpowiedź uzasadnij, uwzględniając wybrany z tabeli przykład działania tego układu w powiązaniu z pracą mięśni układ współczulny. Dzięki rozszerzeniu oskrzeli do organizmu trafia więcej tlenu, a to umożliwia zwiekszenie oddychania komórkowego. Wytwarzana jest też większa ilość energii, potrzebnej do walki lub ucieczkiZadanie jakie znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania organizmu ma antagonistyczne działanie obu części autonomicznego układu nerwowego w sytuacji wystąpienia zagrożenia i po jego układy się uzupełniają. Przywspółczulny kontroluje prace organizmu w sytuacji, w której nie występują czynniki stresowych, a układ współczulny uaktywnia się w sytuacji stresowej i mobilizuje organizm do allel (D), warunkujący obecność w erytrocytach czynnika Rh (Rh+), dominuje nad allelem (d) – brak czynnika Rh (Rh–). W tabeli przedstawiono pary rodziców (A–D)o różnych grupach krwi pod względem czynnika Podaj wszystkie możliwe pary genotypów rodzicielskich, przy których prawdopodobieństwo urodzenia dziecka mającego grupę krwi Rh+ wynosi 100%. Zastosuj odpowiednie oznaczenia alleli, które zostały podane w pary genotypów: DD DD; DD Dd; DD ddZadanie par rodziców A–D wybierz tę, w przypadku której może wystąpić choroba hemolityczna noworodka, wywołana tzw. konfliktem serologicznym. Odpowiedź uzasadnij, uwzględniając obecność Rh w erytrocytach dziecka i matki oraz możliwegenotypy B (Rh- kobieta, Rh+ mężczyzna).Mężczyzna z czynnikiem Rh+ może mieć genotyp DD lub Dd czyli może przekazać dziecku allel D, który warunkuje grupę Rh+. Konflikt serologiczny będzie wtedy, gdy matka ma grupę krwi Rh-, a dziecko Rh+.Zadanie 13. U niektórych osób dochodzi do zaburzeń w wydzielaniu kortyzolu, który jest wytwarzany z cholesterolu w korze nadnerczy. Przed rozpoczęciem leczenia pacjenta ważne jest ustalenie, czy niedobór kortyzolu spowodowany jest niedoczynnością przysadki w zakresie produkcji ACTH (kortykotropiny), czy też przyczyną jest uszkodzenie komórek kory nadnerczy. W tym celu przeprowadza się specjalny test z metyraponem – inhibitorem enzymu, odpowiedzialnego za ostatni etap produkcji kortyzolu z się u pacjenta poziom ACTH i 11-deoksykortyzolu, następnie podaje się metyrapon, i po określonym czasie znów oznacza się poziom obu schemacie przedstawiono regulację wydzielania kortyzolu oraz miejsce działania poprawne dokończenie podaniu metyraponu u pacjentów z niedoczynnością kortykotropową przysadkiA. poziom ACTH i poziom 11-deoksykortyzolu znacznie poziom ACTH i poziom 11-deoksykortyzolu pozostają bez poziom ACTH pozostaje bez zmian, a poziom 11-deoksykortyzolu poziom ACTH wzrasta, a poziom 11-deoksykortyzolu pozostaje bez zmian. Zadanie siatkówce oka komórki fotoreceptorowe (pręcikonośne i czopkonośne) zawierają barwnik wzrokowy, który składa się z absorbującej światło cząsteczki retinalu, pochodnej witaminy A, połączonej z białkiem − opsyną. Kiedy barwnik pochłania dostateczną ilość energii świetlnej, zostają zainicjowane przemiany fizykochemiczne retinalu, które prowadzą do powstaniaimpulsów nerwowych w fotoreceptorach i ich przekazu z siatkówki do mózgu, co warunkuje widzenie. Komórki pręcikonośne reagują w niskich natężeniach oświetlenia, a czopkonośne – w średnich i wysokich. Siatkówka przystosowuje się do odbierania promieni świetlnych o różnym natężeniu. W zaadaptowanej do bardzo silnego światła siatkówce przeważająca część fotoreceptorów marozłożony barwnik wzrokowy i jest niepobudliwa. Adaptacja siatkówki do całkowitej ciemności trwa ponad godzinę. Dochodzi wtedy do resyntezy barwnika w fotoreceptorach. Dzięki temu jest odpowiednia ilość barwnika i minimalne natężenie promieniowaniaświetlnego może być odbierane przez maksymalną liczbę podstawie: Traczyk, A. Trzebski, Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej, Warszawa Uwzględniając mechanizm widzenia opisany w tekście, wyjaśnij, dlaczego człowiek po przejściu ze słonecznego miejsca do zacienionego pomieszczenia zaczyna dostrzegać zarysy przedmiotów dopiero po pewnym dużym oświetleniu w fotoreceptorach będzie duża ilość rozłożonego retinalu i dlatego siatkówka oka będzie mało wrażliwa na światło. Nagłe przejście do ciemnego pomieszczenia spowoduje, że w fotoreceptorach retinal będzie musi na nowo zostać zsyntetyzowany. To urważliwi siatkówkę nawet na niewielkie ilości promieni zależność między niedoborem witaminy A w organizmie człowieka a pogorszeniem widzenia po zmierzchu. W odpowiedzi uwzględnij odpowiedni rodzaj fotoreceptorów. Niedobór witaminy sprawia, że w organizmie nie może być wytwarzany retinal. W związku z tym komórki pręcikonośne nie mają cząsteczek wrażliwych na rysunku przedstawiono roślinę wilca ziemniaczanego, znaną pod nazwą „batat”. Jest to bylina powszechnie uprawiana w strefie międzyzwrotnikowej, na obszarach o wilgotnym i ciepłym klimacie. Bulwy korzeniowe tej rośliny, cenione jako pokarm człowieka, zawierają dużą ilość skrobi oraz inne węglowodany, a także białka, wiele witamin i składników Określ, do której grupy roślin – jednoliściennych czy dwuliściennych – najprawdopodobniej należy batat. Odpowiedź uzasadnij, podając widoczne na rysunku dwie cechy liścia typowe dla tej dwuliścienna. Cechy liści: pierzaste unerwienie i wyraźny funkcję korzenia batata, inną niż utrzymywanie rośliny w podłożu i pobieranie wody z solami mineralnymi. Uwzględnij widoczne na rysunku przystosowanie w budowie korzenia do pełnienia tej funkcji. Korzeń batata magazynuje substancje (na rysunku widać bulwy, w których magazynowane są zapasy)Zadanie doświadczenie badające intensywność zachodzenia pewnego procesu w liściu wybranej rośliny. Poniżej przedstawiono opis przebiegu doświadczenia i uzyskane wyniki. Obie strony blaszki liścia wybranej rośliny zakryto suchymi papierkami kobaltowymi. Suchy papierek kobaltowy ma kolor niebieski, natomiast wilgotny zmienia kolor na różowy. Ogonek liścia umieszczono w probówce z wodą, na której powierzchnię naniesiono warstwę oleju. Trzeci taki sam papierek, zawieszono na statywie w pewnej odległości od liścia. Cały zestaw badawczy umieszczono pod szklanym kloszem, zapewniając jednocześnie optymalne warunki oświetlenia i temperatury. W poniższej tabeli zamieszczono wyniki Podaj nazwę procesu zachodzącego w roślinie, którego efektem była zmiana barwy papierków kobaltowych umieszczonych na szparkowaZadanie w jakim celu pod kloszem umieszczono zawieszony na statywie papierek kobaltowy. Odpowiedź uzasadnij. Papierek umieszczono na statywie, by sprawdzić, że olej zapobiega parowaniu wody z naczynia, a pojawiająca się wilgoć pochodzi tylko z Poniżej numerami I–IV oznaczono opisy rozmieszczenia aparatów szparkowych w liściu, a literami A–C oznaczono przykłady środowisk życia aparatów szparkowych w liściuI. aparaty szparkowe występują tylko na górnej powierzchni blaszki liściowejII. dużo aparatów szparkowych występuje w skórce dolnej, brak lub nieliczne aparaty szparkowe w skórce górnejIII. aparaty szparkowe są obecne po obu stronach liścia, ale więcej występuje na górnej powierzchni blaszki liściowejIV. brak aparatów szparkowych w skórce górnej i dolnej liścia Środowisko życia roślinA. wodne (liść rośliny wodnej całkowicie zanurzonej)B. wodno-atmosferyczne (pływający liść rośliny wodnej, którego ogonek jest całkowicie zanurzony, a blaszka leży na powierzchni wody)C. lądowe (liść rośliny lądowej otoczony powietrzem atmosferycznym)Uzupełnij poniższe zdanie. Wpisz w wyznaczone miejsca odpowiednie oznaczenia wybrane spośród opisów I–IV i przykładów A–C tak, aby powstała informacja podstawie wyników doświadczenia można przypuszczać, że w liściu badanej rośliny (wybierz spośród I–IV) II, a więc jest to liść rośliny żyjącej w środowisku (wybierz spośród A–C) C. Zadanie dnia długiego to rośliny zakwitające podczas pory roku, w której dni są dłuższe od pewnej krytycznej wartości długości dnia. Rośliny dnia krótkiego to rośliny kwitnące podczas dni krótszych od pewnej krytycznej wartości. Przeprowadzono doświadczenie, którego celem było określenie, czy u roślin występuje substancja powodująca zakwitanie, która przy odpowiednim dla danej rośliny fotoperiodzie pobudza pąki do rozwoju w kwiaty. W tym celu niekwitnącą roślinę dnia długiego zaszczepiono na kwitnącej roślinie dnia krótkiego i poddano działaniu krótkiego dnia. Wynik doświadczenia przedstawiono na rysunkuOpisz wynik doświadczenia przedstawiony na ilustracji oraz przedstaw jego możliwą przyczynę, korzystając z informacji podanych w tekście i własnej wiedzy. Dświadczenie pokazuje jak zakwitła roślina dnia długiego. Dzięki temu, że roślina dnia krótkiego wytworzyła substancję, któa powoduje zakwitanie nie przeszkodziło - roślinie dnia długiego - niekorzystne działanie groszku pachnącego (Lathyrus odoratus) autosomalne allele (A) i (B) dwóch różnych genów kodują dwa enzymy odpowiedzialne za wytworzenie różowego barwnika płatków kwiatów. Każdy z tych enzymów katalizuje jeden z dwóch etapów syntezy barwnika różowego i brak nawet jednego z nich powoduje białą barwę kwiatów. Skrzyżowano dwie biało kwitnące rośliny, w wyniku czego w pokoleniu pierwszym (F1) otrzymano wyłącznie rośliny mające kwiaty różowe o genotypie AaBb, gdzie recesywne allele tych genów (a) i (b) to zmutowane allele kodujące niefunkcjonalne enzymy. Każdy z dwóch genów odpowiedzialnych za wytworzenie różowego barwnika kwiatów występuje w populacji groszku w postaci dwóch Podaj wszystkie możliwe genotypy roślin o kwiatach białych oraz podkreśl wśród nich dwa, których skrzyżowanie ze sobą doprowadzi do uzyskania wyłącznie roślin o kwiatach różowych. aabb; Aabb; aaBb; AAbb; aaBBZadanie krzyżówkę genetyczną (szachownicę Punnetta) i na jej podstawie określ fenotypy pokolenia drugiego (F2) powstałego po skrzyżowaniu roślin o genotypach AaBb. Podaj, w jakim stosunku liczbowym występują fenotypy w pokoleniu F2. Fenotypy w pokoleniu F2: biały i różowyStosunek liczbowy fenotypów F2: 7 : 9Zadanie Oceń, czy poniższe informacje dotyczące dziedziczenia barwy kwiatów u groszku pachnącego są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest Każdy z dwóch enzymów niezbędnych do wytworzenia różowego barwnika kwiatów u groszku pachnącego kodowany jest przez allelewielokrotne. FAŁSZ2. Podwójne heterozygoty groszku mają fenotyp mieszany, czyli prezentują barwy kwiatów każdego z obojga homozygotycznych rodziców. FAŁSZ3. Cecha – biała barwa – kwiatów groszku ujawnia się u osobnika będącego pojedynczą lub podwójną homozygotą recesywną. PRAWDAZadanie insuliny składa się z dwóch różnych łańcuchów polipeptydowych – A i B. Występują w niej trzy mostki dwusiarczkowe stabilizujące strukturę cząsteczki: jeden w łańcuchu polipeptydowym A oraz dwa – łączące łańcuchy A i B. Początek sekwencjikodującej (znajdującej się na nici nieulegającej transkrypcji) genu kodującego jeden z łańcuchów polipeptydowych insuliny jest następujący:5’ ATGGCCCTGTGGATGCGCCTCCTGCCCCTGCTGGCG … 3’.Podczas eksperymentu użyto czynnika mutagennego, który w dwu przypadkach wywołał delecje, tzn. transkrybowane mRNA było pozbawione fragmentu sekwencji składającego się z kolejnych nukleotydów. W wyniku translacji powstały łańcuchy polipeptydowe (1. i 2.) o innej sekwencji aminokwasów niż w łańcuchu przypadek – polipeptyd 1. powstał na podstawie delecji 4 nukleotydów (od 10 do 13 nukleotydu sekwencji kodującej włącznie)II. przypadek – polipeptyd 2. powstał na podstawie delecji 9 nukleotydów (od 10 do 18 nukleotydu sekwencji kodującej włącznie). Zadanie Na podstawie tekstu uzasadnij, że cząsteczka insuliny ma strukturę III- i stabilizujące mostki disiarczkoweIV-rzędowa: W strukturze 3-wymiarowej można wyodrębnić niezależne podjednostki, które są tworzone przez łańcuchy który polipeptyd (1. czy 2.) będzie miał bardziej zmienioną sekwencję aminokwasów w porównaniu z polipeptydem prawidłowym. Odpowiedź zmieniona sekwencja będzie miała polipeptyd 1, bo usunięcie 4 nukleotydów spowoduje zaburzenie ramki nazwę czwartego aminokwasu w sekwencji prawidłowego polipeptydu oraz nazwę czwartego aminokwasu w polipeptydzie 1. Przyjmij założenie, że w ich skład nie wchodzi aminokwas kodowany przez kodon prawidłowy: tryptofanPolipeptyd 1: cysteinaZadanie czy opisane mutacje mogły być spowodowane działaniem kolchicyny, która jest czynnikiem mutagennym blokującym wrzeciono kariokinetyczne. Odpowiedź mogły Kolchinyca blokuje działanie wrzeciona kariokinetycznego, które odpowiada za wędrowkę chormosomów do przeciwległych biegunów komórki. Wrzeciono działa na całe chromosomy, a nie na pojedyncze nisza podstawowa gatunku, czyli nisza potencjalnie zajmowana przez ten gatunek w warunkach optymalnych, jest często inna niż nisza zrealizowana, czyli rzeczywista, zajmowana w danych warunkach abiotycznych i biotycznych. Aby sprawdzić,czy na niszę ekologiczną wpływa konkurencja międzygatunkowa, badano dwa gatunki pąkli (skorupiaki osiadłe, obojnaki, rozmnażające się przez zapłodnienie krzyżowe). Pąkle te wykazują warstwowe rozmieszczenie na zalewanych wodą skałach wzdłuż wybrzeży Szkocji, Chthamalus stellatus jest znajdowany wyżej na skałach niż Balanus balanoides (rysunek A).Po usunięciu przez badaczy B. balanoides z niektórych jego stanowisk okazało się, że C. stellatus rozprzestrzenił się na tereny wcześniej zajmowane przez B. balanoides (rysunek B).Zadanie Sformułuj wniosek dotyczący wpływu konkurencji międzygatunkowej na niszę ekologiczną Chthamalus stellatus. We wniosku uwzględnij niszę zrealizowaną i międzygatunkowa powoduje, że nisza ekologiczna tego gatunku się zmniejsza. Nisza zrealizowana jest o 50 procent mniejsza niż nisza Oceń, czy na podstawie opisu tego doświadczenia i jego wyników można sformułować wnioski podane w tabeli. Zaznacz T (tak), jeśli wniosek wynika z tego doświadczenia, albo N (nie) – jeśli z niego nie wynika. 1. Zróżnicowanie nisz zrealizowanych Chthamalus stellatus i Balanus balanoides pozwala na koegzystencję populacji obu gatunkóww biocenozie. TAK2. Usunięcie Chthamalus stellatus z jego stanowiska spowoduje, że Balanus balanoides zajmie wyższe partie skał. NIE3. Chthamalus stellatus ma szeroki zakres tolerancji, a Balanus balanoides ma wąski zakres tolerancji. NIEZadanie z podanych informacji, przedstaw jedną korzyść, jaką odnoszą pąkle z życia w skupiskach. Dzięki życiu w skupisku może dojść do zapłodnienia krzyżowego między wystepującymi mięsożerne występują zwykle w siedliskach ubogich w składniki pokarmowe. Ich systemy korzeniowe są słabo wykształcone. W toku ewolucji mięsożerność pojawiała się wśród roślin kilkakrotnie, niezależnie od siebie. Są trzy odrębne rodziny roślindzbankowatych, których przedstawiciele wykształcają „dzbanki”: Sarraceniaceae, rosnące w północnej i południowej Ameryce, Nepenthaceae w Azji oraz Cephalotaceae w Australii. Rodziny te nie są ze sobą blisko spokrewnione, ale wszystkie wykształcają, z fragmentu lub całego liścia, podobnie wyglądające pułapki w kształcie dzbanka. W dzbankach zbiera się woda deszczowa, w której, w najprostszym przypadku, złapane zwierzęta topią się i ulegają strawieniu z udziałem występujących w nich bakterii. Bardziej wymyślne dzbanki same wydzielają do wnętrza enzymy podstawie: Lack, Evans, Krótkie wykłady. Biologia roślin, Warszawa z gatunków z rodziny Nepenthaceae – dzbanecznik dwuostrogowy (N. bicalcarata) jest kolonizowany przez mrówki z gatunku Camponotus schmitzi, które żywią się jego nektarem oraz owadami wpadającymi do dzbanków. Wyciągnięcie ofiary z dzbanka może trwać nawet do 12 godzin i w tym czasie mrówki zostawiają w dzbanku bogate w azot odchody. Zauważono, że wyławiane są głównie największe ofiary, a ich niezjedzone szczątki trafiają z powrotem do dzbanka. Rośliny pozbawione mrówek są skarlałe. Mrówki te gnieżdżą się wyłącznie na N. bicalcarata i tylko wyjątkowo są znajdowane na innych podstawie: Uzupełnij tabelę – wpisz w każdym z jej wierszy właściwą nazwę zależności międzygatunkowych. Wybierz je z poniższych:konkurencja, drapieżnictwo, pasożytnictwo, mutualizm. 1. drapieżnictwo2. mutualizmZadanie podstawie przedstawionych informacji określ, czy dzbankowate pułapki u opisanych roślin mięsożernych są przykładem konwergencji, czy – dywergencji. Odpowiedź przykład konwergencji, bo zostały niezależnie wykształcone przez 3 odrębne rodziny Wyjaśnij, dlaczego dzbaneczniki dwuostrogowe żyjące bez mrówek mają mniejsze rozmiary ciała. W odpowiedzi uwzględnij informacje dotyczące warunków życia dzbaneczników. Dzbaneczniki żyjące bez mrówek są pozbawione azotu, który razem z odchodami dostarczają im uznaje się za zagrożony, kiedy jego populacje mają bardzo małą liczebność. W rezerwacie Gombe w Tanzanii żyje około 100 szympansów. Liczba tych zwierząt, występujących w lasach równikowych na obszarze kilku państw afrykańskich, drastycznie sięzmniejsza. Przyczynami są kurczenie się terenów leśnych i nielegalne polowania. Naczelne wykazują też podatność na choroby zakaźne typowe dla ludzi. Gdy więc firmy zajmujące się wyrębem lasu coraz głębiej penetrują dżunglę, rośnie prawdopodobieństworozprzestrzeniania się infekcji niebezpiecznych dla życia szympansów. W celu ochrony szympansów podjęto następujące działania: otoczono rezerwat kordonem zieleni, utworzono migracyjne korytarze leśne prowadzące z rezerwatu do innych lasów tropikalnychzamieszkałych przez niewielkie populacje szympansów, ograniczono napływ turystów, zabroniono turystom zbliżania się do tych zwierząt. Do rezerwatu nie są wpuszczane nawet lekko zainfekowane i kaszlące podstawie: K. Wong, Jane z afrykańskiej dżungli, „Świat Nauki”, nr 1, 2015: BIOLOGIA dla LO poziom rozszerzony [ODPOWIEDZI, ARKUSZE CKE]. Jak Wam poszło? Piszcie!
Zachowywać nakazane posty i wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych, a w okresach pokuty powstrzymywać się od udziału w zabawach wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych - zobowiązuje do nie jedzenia mięsa. powstrzymywać się od udziału w zabawach - zobowiązuje do nie bawienia się, nie imprezowania
Ta pomoc edukacyjna została zatwierdzona przez eksperta!Materiał pobrano już 505 razy! Pobierz plik uzupełnij_zdania_tak_aby_były_prawdziwe_w_erze już teraz w jednym z następujących formatów – PDF oraz DOC. W skład tej pomocy edukacyjnej wchodzą materiały, które wspomogą Cię w nauce wybranego materiału. Postaw na dokładność i rzetelność informacji zamieszczonych na naszej stronie dzięki zweryfikowanym przez eksperta pomocom edukacyjnym! Masz pytanie? My mamy odpowiedź! Tylko zweryfikowane pomoce edukacyjne Wszystkie materiały są aktualne Błyskawiczne, nielimitowane oraz natychmiastowe pobieranie Dowolny oraz nielimitowany użytek własnyUzupełnij zdania tak aby były prawdziwe. 1. W erze ……… w wyniku ruchów górotwórczych orogenezy .… Natychmiastowa odpowiedź na. Uzupełnij zdania tak, aby były prawdziwe. 1. W erze ______ w wyniku ruchów górotwórczych orogenezy ______ i …Zobacz 1 odpowiedź na zadanie: Uzupełnij zdania, tak aby były W erze paleozoicznej w wyniku ruchów górotwórczych orogenezy kaledońskiej i orogenezy hercyńskiej powstały Góry Świętokrzyskie oraz Sudety. pokaż zdania podanymi terminami. Oceń prawdziwość informacji. Skreśl niewłaściwe wyrazy w zdaniach tak, aby podane informacje były zdania tak aby były prawdziwe w odniesieniu do ciebieI. W wyniku (..), powstają A (..) zawiera Odpowiedź na zadanie z Ciekawa biologia mity, podniosły, naukowy, przyspieszają, opóźniają, obrazów, utworów Źródłem eposu Homera są ____. Waga podejmowanego tematu i heroiczność. 1)Uzupełnij zdania tak, aby były prawdziwe w odniesieniu do ciebie. get up at ______. 2. I have breakfast at ______. 3. I go to school at ______ .4 Uzupełnij zdania tak, aby były prawdziwe w odniesieniu do ciebie. Użyj am, 'm not, are, aren’t, is lub isn’t. 1 My school in the USA. 2 My English zdania tak aby były prawdziwe w odniesieniu do ciebie. Question from @Mateoliszka – Gimnazjum – Język zdania tak aby były prawdziwe podkreśl w każdej parze wyróżnionych wyrazów jeden właściwyNiezbędnym uzupełnieniem tego zbioru scenariuszy jest podręcznik „KOSS. Wiedza o społeczeństwie w szkole podstawowej”. Zamieszczone tam teksty, składa się z grupy wyrazów, w orzeczeniu jest jeden wyraz samodzielny. W zdaniu. po-wóz, po-zvoz-ik, paro-wóz—, tak formy członów zdania tekst, poszukują znaczeń wyrazów i zastępują obrazki odpowiednimi wyrazami w tekście obrazkowo-wyrazowym. Ilustracje umożliwiają wykonanie obrazkowego. Uzupełnij zdanie tak aby przedstawiało ono prawidłowo sformułowany problem badawczy. Układ grupowy Rh stanowią trzy pary antygenów, z których największe. wyróżnionych wyrażeń. 3 Uzupełnij zdania tak, żeby mówiły o tobie i były prawdziwe. i uzupełnij tekst, wpisując w każdą lukę jeden zdania tak aby były prawdziwe wpisz w każdą lukę odpowiednią liczbęDlatego aby dalej móc dostarczać Ci materiały odpowiednie do Twojego etapu edukacji, potrzebujemy zgody na lepsze dopasowanie treści do Twojego zdania , tak aby były prawdziwe. Wpisz w każdą lukę odpowiednią liczbę. 1. Zaznacz odpowiednie litery , którym przypisano zdania tak aby były w każdą lukę odpowiednią liczbę. Obrazek w załączniku a jest to zadanie 2 str 31 Matematyka wokół nas 3 zeszyt. Uzupełnij zdania tak, aby były prawdziwe. Wpisz w każdą lukę odpowiednią liczbę. Wartość funkcji f dla argumentu 0 jest równa ____ .Uzupełnij zdania tak, aby były prawdziwe. Wstaw w każdą luką odpowiednią liczbę wybraną z podanych. Wpisz w lukę odpowiednią zdania tak aby były one prawdziwe ostrosłup o 11 wierzchołkach ma jedną podstawęUzupełnij zdania tak, aby były prawdziwe. Graniastosłup ma o jedną ścianę ______ od ostrosłupa. cm, a długość krawędzi bocznej 11 nauczyciel, który ma dostęp do serii ponadgimnazjalnych w portalu. (0–1). Uzupełnij poniższe zdania tak, aby poprawnie charakteryzowały białko, Ostrosłup o podstawie siedmiokąta ma.? 7 krawedzi, 7 wierzcholkow, 7 scian 14 kraw, 8 wierzch, 8 ścian, 21 kraw, 14 wierzch, 9 scianW Guzicki · Cytowane przez 3 — te wzory wyprowadzam pokazuję, że tak naprawdę biorą się one z mnożenia. Można tych. nóg jeden kawałek smoka czerwonego ma 1 głowę i 33. 15. = ten ostrosłup ma: – 1 podstawę (ostrosłup ma zawsze jedną podstawę), – n ścian bocznych, – n+1 wierzchołków, ścian (łącznie),
. bhwwpu9nev.pages.dev/548bhwwpu9nev.pages.dev/583bhwwpu9nev.pages.dev/985bhwwpu9nev.pages.dev/908bhwwpu9nev.pages.dev/270bhwwpu9nev.pages.dev/423bhwwpu9nev.pages.dev/30bhwwpu9nev.pages.dev/879bhwwpu9nev.pages.dev/212bhwwpu9nev.pages.dev/245bhwwpu9nev.pages.dev/378bhwwpu9nev.pages.dev/333bhwwpu9nev.pages.dev/668bhwwpu9nev.pages.dev/507bhwwpu9nev.pages.dev/977
podkreśl w poniższym tekście prawidłowe informacje
